1771k
Gwefan Cymru-Catalonia. COFIANT Y TRI BRAWD O LANBRYNMAIR A CONWY (1893). Nid yw Llanbrynmair, lle
y ganwyd y “Tri Brawd,” ond gwlad oer, arw ac anghysbell, o ran safle ddaearyddol,
y mae fel wedi ei chau i fynu rhwng mynyddoedd moelion Maldwyn, prif gyfoeth y
rhai yw mawn, a’u haddurniadau penaf yw grug a brwyn.
http://www.kimkat.org/amryw/1_testunau/sion_prys_065_tribrawd_1893_1_1771k.htm
Yr Hafan kimkat0001
..........2657k
Y Fynedfa yn Gymraeg kimkat2657k
....................2001k Yr Arweinlen kimkat0009k
..............................0960k Cywaith
Siôn Prys (Testunau yn Gymraeg) - Mynegai kimkat0960k
........................................1760k Cyfeirddalen ar
gyfer Y Tri Brawd kimkat1760k
....................................................y tudalen hwn
|
GAN E. PAN JONES, D.PH., M.A, MOSTYN. (1834-1922)
Rhan
1 - Tudalennau x1-x8 Tudalennau Teitl At y Darllenydd...x4 Cynwysiad...x8 Adolygiad diweddaraf ::
2004-02-06 |
|
Ein hychwanegiadau ninnau fellÿ: (Nodÿn: .........)
__________________________________________________________________
(x1)
COFIANT Y TRI BRAWD O LANBRYNMAIR A CONWY.
GAN E. PAN JONES*, D.PH.,
M.A, MOSTYN.
(Nodÿn: *1834-1922)
HEFYD,
Y PRYDDEST
GOFFADWRIAETHOL
GAN ONLLWYN BRACE.
BALA: CYHOEDDEDIG
GAN H EVANS.
(x2) (tudalen weili)
(x3) YN DEYRNGED O
DDIOLCHGARWCH CALON
AM GEFNOGAETH
GYSON
A CHYDYMDEIMLAD
SYLWEDDOL YN YR AMSER
A AETH HEIBIO Y
CYFLWYNIR I’R
“WERIN A’R MILOEDD”
Y GYFROL FECHAN HON O
ADGOFION
AMY TRI BRAWD
O LLANBRYNMAIR A
CONWY
GAN YR AWDWR.
(x4) AT Y DARLLENYDD.
Wele Gofiant Y Tri
Brawd o Llanbrynmair a Conwy, o’r diwedd yn llaw y darllenydd. Yr wyf yn dyweud
“o’r diwedd,” o herwydd fod cymaint o gwyno yn y wlad eisiau ei gael yn gynt. Mae’n
wir fod blynyddoedd wedi myned heibio er pan noswyliodd yr olaf o’r teulu, a
rhesymol fuasai dysgwyl y codasid iddynt garnedd fechan cyn hyn, ond pan
ddywedaf nad oes ond pymtheg mis er pan ddaeth y defnyddiau i’m llaw i, gwn na
ddelir fi yn gyfrifol am yr oediad.
Nid oeddwn erioed
wedi breuddwydio y daethai y pleser pruddaidd o ysgrifenu y COFIANT i’m rhan i,
pe amgen buaswn wedi cadw cofnodion manylach o honynt, ac o’m cymdeithas a
hwynt. Ber, mewn cymhariaeth, fu fy adnabyddiaeth bersonol o honynt, ond yr
oeddwn yn nabod enwau “Riaid y Cronicl” a “Bechgyn Llanbrynmair,” er yn
blentyn. Yr oedd eu henwau yn gysegredig gan fy anwyl Fam, a siaredid yn
barchus am danynt ar aelwyd fy hen weinidog, y Parch. S. Griffiths, o Horeb,
fel yr aethum i’w caru a’u hedmygu heb yn wybod i mi fy hun, ac ni fu ganddynt
ffyddlonach dysgybl yn y wlad. Yr oeddwn yn eu hedmygu am eu hunplygrwydd a’u
cysondeb yn sefyll o blaid yr hyn a ystyrient yn wirionedd, gan nad pa un a
fyddai hyny yn boblogaidd ai peidio. Drwy ein bod yn cydymdeimlo ar wahanol
amgylchiadau, ac yn rhwyfo yn yr un cwch, deuem yn fynych i gyfarfyddiad a’n
gilydd, fel o’r flwyddyn 1870, pryd y daeth S.R. a G.R. i fyw i Conwy, bu ein
cydnabyddiaeth bersonol yn gyson, tyner, a difwlch, hyd y diwedd; a than
deimlad nad teg i goffadwriaeth y TRI WYR HYN, y rhai a garwn mor fawr, rhai a
ysgrifenodd gymaint, gael eu gadael heb i neb ddyweud gair am danynt, yr
ymgymerais a’r gorchwyl.
Nid wyf yn dysgwyl
fy mod wedi llwyddo i foddloni pawb, ni wnaed hyny erioed eto. Gwn y dywedir
fod ar y COFIANT dri bai mawr, gan nad faint yn ychwaneg:
-1. Mae llawer o
bethau ynddo ddylasai fod allan;
-2. Mae llawer o
bethau allan ddylasai fod ynddo;
-3. Dylasid dyweud
y peth sydd ynddo yn wahanol ac yn well.
Yr oedd genyf dri
nod o’m blaen wrth ysgrifenu:
-1. Taflu goleuni
ar amgylchiadau y gwyddwn oddiar ymgom bersonol a hwynt, a thrwy ysgrifau a
adawsant ar eu hol, oedd yn bwysig yn eu golwg;
-2. Dyweud y cwbl (x5) mor onest a didderbyn wyneb ag yr arferent
hwy wneud pan yn fyw;
-3. Cadw y Tri
Brawd yn y golwg drwy yr oll, ac nid cymeryd mantais arnynt i fachu hanes neb
arall wrthynt, fel y gwna rhai; ac os wyf wedi llwyddo yn y pethau hyn, dibwys
genyf gael fy meio am y lleill.
Bu rhaid i mi
ddwyn iddo mewn gwahanol gysylltiadau enwau rhai personau y buasai yn dda genyf
eu gadael allan, ond ni ddywedais air am neb, ond mor bell ag yr oedd yn
angenrheidiol mewn trefn i daflu goleuni ar helyntion y Tri Brawd.
Awgrymai llawer,
drwy fod y Tri wedi croesi yr afon er ys cymaint o amser, a llu o’u cyfeillion
wedi eu canlyn, nad oedd ond gobaith gwan y byddai i’r anturiaeth dalu drosti
ei hun. Ond diolch i’r “werin a’r miloedd,” mae y gefnogaeth wyf wedi gael
eisoes yn ddigon o sicrwydd ar y pen hwn.
Dymunaf ddiolch yn
garedig i’r cyfeillion fu mor barod i’m cynorthwyo, drwy roddi i mi fenthyg
llyfrau, llythyrau, a chofnodion. Estynodd cyfeillion Llanbrynmair a’r cylch
gymorth i dalu am ddarlun yr Hen Gapel a’r Diosg. Cynorthwyodd cyfeillion Conwy
i dalu am ddarluniau Capel y Dysteb a’r Gofgolofn; a dygodd y perthynasau, Mr.
W. Jones, Amwythig, a Mrs. Williams, Conwy, dreuliau y darluniau eraill. Diolch
hefyd yn garedig i Mr. O. Evans, Conwy, am dynu darluniau y Capel a’r Gofgolofn
yn rhad ac am ddim, a gall y neb fyddo yn ewyllysio eu cael ganddo ar gardiau
am swllt yr un. Yr wyf dan rwymau hefyd i gydnabod Mrs. Jones (gynt Miss
Breese, o Cerrigydruidion), a rhyw wraig garedig o Lanbrynmair, y naill am gael
darlun y Diosg, a’r llall am ddarlun o’r Hen Gapel. Cefais hefyd lawer o
gymwynasau o wahanol gyfeiriadau, y rhai nas gallaf enwi bob yn un. Derbynied
pawb fy niolch am a wnaeth.
Yr oeddwn wedi
clywed fod amryw ysgrifau mewn llaw a’r gyfer y COFIANT, ond yr oll a welais i
oedd eiddo Mr. William Jones ac eiddo y Parch. R. Mawddwy Jones, pa
le yr aeth y lleill nis gwn.
Gwelir ynddo ychydig o wallau orgraffyddol,
ond gan y gellir yn hawdd ddeall beth ddylent fod, nid oedd yn werth genym eu
cywiro.
Diolch i’r
Dosbarthwyr am eu ffyddlondeb. Hyderaf y cewch yn y COFIANT rywbeth i sirioli,
i gryfhau, ac i oleuo eich meddwi. Yr Eiddoch yn ffyddlon,
Mostyn, Rhagfyr
28, 1892.
E. PAN JONES.
(x6) LLUN: HEN GAPEL,
LLANBRYNMAIR
(x7) LLUN: Y DIOSG;
LLANBRYNMAIR
(x8) CYNWYSIAD.
Eu Haniad a’u
Hymdaith yn Llanbrynmair...x9
Y Tri yn troi o
Llanbrynmair...x37
Yr Helbulon yn
Tennessee...x64
S.R. a Rhyfel
America...x74
Eu Bywyd yn
Brynyffynon...x91
Tysteb S.R. a’r
Gwrthwynebiadau...x117
Dychweliad S.R.
...x158
Y
Dadleuon...x188
Y Dadleuon
Diweddar...x218
Y Tri yn
Brynmair...x286
Adgofion a
chwynion am y Tri Brawd...x324
Eu Cofion a’u
Carnedd yn Llanbrynmair...x335
Rhestr o’r
Derbynwyr...x349
Y DARLUNIAU.
Hen Gapel
Llanbrynmair...x6
Y Diosg: hen
Gartref yr Riaid...x7
J. R. yr
Hynaf...x15
Brynyffynon,
Tennessee...x55
Brynmair,
Conwy...x187
S.R. yn ddyn
ieuanc...x243
J. R. yn ddyn
ieuanc...x259
Y Tri Brawd yn eu
henaint...x287
Capel y Dysteb,
Conwy...x323
Y Gofgolofn yn
Conwy...x334
|
Y Tudalen
Nesaf |
|
DOLENNAU AR GYFER GWEDDILL Y GWEFAN
HWN |
COFIANT Y TRI BRAWD O LANBRYNMAIR A CONWY (1893). GAN
E. PAN JONES, D.PH., M.A, MOSTYN. (1834-1922)
·····
Ble’r wyf i? Yr ych chi’n
ymwéld ag un o dudalennau’r Gwefan “CYMRU-CATALONIA”
On sóc? Esteu visitant una pàgina de la Web “CYMRU-CATALONIA” (=
Gal·les-Catalunya)
Weø(r) àm ai? Yùu àa(r) vízïting ø peij fròm dhø “CYMRU-CATALONIA” (=
Weilz-Katølóuniø) Wéb-sait
Where am I? You are visiting a page
from the “CYMRU-CATALONIA” (= Wales-Catalonia) Website
CYMRU-CATALONIA
Edrychwch
ar fy Ystadegau / Mireu les estadístiques / View My Stats