kimkat2479e Proverbs and sayings collected by Gwernyfed in the Merthyrtudful area. Published in four parts in ‘Y Geninen’ between 1894: and 1895. “I don’t want anybody to think that only the good people of Merthyr use these proverbial sayings. We must bear in mind that the inhabitants of this town are made up of people who have come from all over Wales.”
 
http://www.kimkat.org/amryw/13_diarhebion_merthyr_1895_2479e.htm

0001z Y Tudalen Blaen / The Home page

..........1864e Y Porth Saesneg / The Gateway Page in English

...................0010e Y Gwegynllun / Map of the Website

 
...................................1257e Y Gyfeirddalen Ddiarhebion - Welsh Proverbs: Main Page
......................................................y tudalen hwn

 

baneri_cymru_catalonia_050111
..
 
 
 
 
 
 
 

Gwefan Cymru-Catalonia
La Web de Catalunya i Gal·les

 

Diarhebion Lleol / Local proverbs. Merthyrtudful, 1895


Casgliad ‘Gwernyfed’ a gyhoeddwyd yn ‘Y Geninen’ rhwng 1894: a 1897.

Collection made by Gwernyfed, published in ‘Y Geninen’ between 1894: and 1897

 

 

0275g_delw_map_cymru_a_chatalonia_llanidloes
 

 
0084g_cylch_baner_cymru_llwyd 1801k
cylch_baner_catalonia_00-77 xxxx
····
Yr ym wedi copďo rhestr ‘Gwernyfed’ a gyhoeddwyd mewn pedair rhan yn “Y Geninen” rhwng 1894: a 1897.
We have copied the list made by Gwernyfed published in four parts in t”Y genien” between 1894: and 1897


(1) Yr ym wedi diweddaru’r orgraff, a rhoi’r diarhebion yn nhrefn y wyddor - yn y rhestr wreiddiol nid oedd fawr o siâp ar y drefn.
We have modernised the spelling, and put the proverbs in alphabetical order - in the original list was only loosely in order


(2) Yr ym hefyd wedi cynnwys y geiriau yr oedd yr awdur wedi ei rhoi yn anghyflawn er lledneisrwydd - piso, tin, rhech (yn lle p__, t__, rh___ ).
We have also included the words which the author had only suggested by means of initials out of decency


(3) Ceir ein sylwadau a chyfieithiadau mewn teip oren
Our observations and translations are in orange type


(4) Nid ydym wedi mynd ati i gyfieithu’r cwbl - dim amser gennym i’w wneud - byddem ni’n ychwanegu cyfieithiadau o bryd i’w gilydd. Dywediadau Saesneg rhwng cromfachau pen saeth < Like attracts like>
We haven’t attempted to do a full translation of the list - we don’t have the time to do it - but we’ll add the odd translation or comment from time to time. English sayings in arrowhead brackets < Like attracts like>

 

(5) Mae’r testun gwreiddiol I’w weld yma:

The original text can be seen here:

www.kimkat.org/amryw/1_diarhebion/13_diarhebion_merthyr_1895_0851k.htm

 

RHYBUDD - efallai fod ambell i wall teipio nad ydym wedi dod o hyd iddo eto!
WARNING! there may be a couple of typing errors that we have overlooked
 
‘Diarhebion Lleol neu ddywediadau ystrybedol a glywir yn Merthyr a’r cylchoedd cyfagos.’
Gan Gwernyfed.


“Y Geninen”

(1) Cyfrol 12: 1894: tudalennau 259-260
(2) Cyfrol 13: 1895: t222
(3) Cyfrol 13: 1895: t?
(4) Cyfrol 15: 1897: t24.

Nid wyf am i neb feddwl mai pobl dda Merthyr yn unig a ddefnyddiant y dywediadau diarebol hyn. Rhaid i ni gofio fod trigolion y dref hon yn cael eu gwneyd i fyny o bobl wedi dyfod yma o bob ardal o Gymru.

 
Ac wrth wrando ac ymddiddan o ddydd i ddydd â’r bobl hyn y cesglais y gofres hon: gan obeithio y bydd hyn o orchwyl o’m heiddo yn symbyliad i eraill wneyd yr un fath yn eu hardaloedd hwythau, fel y cadwer drwy hynny yn fyw hen ddywediadau ystrydebol y genedl Gymreig. Merthyr. “Gwernyfed”.


 

 

B001: A boero i ddannedd y gwynt sy’n poeri i’w wyneb ei hun
B002: Achub chwannen a cholli croen buwch
B003: Achub wy poeth o dân
B004: Aeth ei eiddo rhwng seiri a phorthmyn
B005: Afrwydd pob gorchwyl ar y cyntaf
B006: Ag arian y prynir popeth - ond gair da
B007: A gollir heddiw ni cheir yfory
B008: Agosaf i’r asgwrn melusaf y cig
B009: Agosaf y diawl pan siaredir amdano
B010: Â’i fys ym mhob brywes
B011: Â’i fys yng nghawl pob un
B012: Allan o ddyled allan o berygl
B013: All neb fyw ar garu a chusana
B014: All neb gario’i dylwyth ar ei gefn
B015: All ungwr ond a allo
B016: Allwedd pob cist yw cwrw
B017: Amcan llygad a gwaith llaw
B018: Amcan llygad a gwaith pen bys
B019: Amcan Shors am bwys o wlân / ac amcan Shân wrth gribo
B020: Amser yw’r esboniwr gorau
B021: Anhawdd plygu hen bren
B022: Anhawdd tynnu cnacau o hen geffyl
B023: Annoeth pobun nes gwypo
B024: Ar drot byth a hefyd
B025: Ar ôl yfed, syched sydd
B026: Ar rod a charhant = ar drot byth a hefyd
B027: A wnel dwyll a dwyllir
B028: Bargen yw bargen, serch colli
B029: Beth yw bron o flaen brenin?
B030: Bid cam bid cymwys - tae fater am hynny bid p’un i chi
B031: Blas y cyw ar y cawl = ni ddygir dyn oddiar ei dylwyth
B032: Blewyn heddiw o groen y ci a’m cnodd y ddoe
B033: Breuddwydio am haf sych Nadolig, a chael dydd Sul yr hwch yn yr haf
B034: Briwydd bychain wnânt dân gynta, ond rhai mawrion a ddiffodda
B035: Bwyta bwyd o ben dyn arall
B036: Bwyta llygoden cyn ei dal
B037: Bwyta’r cyw cyn ei fagu
B038: Byd a fynno, ta beth = bid p’un i chi
B039: Byw mewn gobaith am abwy
B040: Cadw cŵn a chyfarth fy hun, ai e?
B041: Cadw heddiw fel bo gennyt yfory
B042: Cadw’th dafod rhwng y ddanedd
B043: Cael neu golli, mentra
B044: Call pob ffôl tra tawo
B045: Calon dyn yn ei bwrs
B046: Calon dyn yn ei logell caseg wen a phioden
B047: Can daered â’r twrch
B048: Can haeled â llyffan ar y pridd
B049: Cân di bennill fwyn i’th nain / Fe gân dy nain i tithe
B050: Caws o fola ci
B051: Cel da yw cel benthyg
B052: Cenfigen a fynn ei thâl
B053: Cenfigen a fynn ei wobr
B054: Cenfigen a fynn le i ddial
B055: Chwannog i’w fara, ond diog i’w hela
B056: Chwarae teg, serch chwarae am ddim chwilio bai a hela brychau
B057: Chwarae teg i’r diawl
B058: Clecwn sy’n holi, a ffyliaid sy’n gweud
B059: Cneuen goeg sy galeta
B060: Cnůl newyn, llaethdy gwag
B061: Codi crach a thrafod crawn
B062: Cos di fi, mi gosa innau dithau
B063: Cuwch cwd a ffetan
B064: Cwympo i’r pot a’r saem
B065: Cymaint ei gariad â’r iâr at yr halen
B066: Cymydog agos sy’n well na brawd ymhéll
B067: Cynnau cannwyll i chwynu
B068: Cynt twymiff y gwaed na’r dŵr 
B069: Cyrchu dŵr dros afon
B070: Cysgu ci cigydd
B071: Cysgu hun ci cigydd
B072: Cystal ag aur = as good as guinea gold
B073: Dagrau sych gynta dal at y gwir, petái’r wybr yn cwympo
B074: Dal cannwyll i gyfarwydd
B075: Dal golau i gath lygota
B076: Dall pob anghelfydd
B077: Dall pob anghyfarwydd
B078: Dall yw cariad i bob anaf
B079: Dal mochyn gerfydd ei gwt
B080: Dal y gwynt a saethu’r lleuad
B081: Dal y gwynt mewn sachau
B082: Dal ych gerfydd ei gorn
B083: Daw, fe ddaw yn haf ar y ci coch; a thywydd teg i galchwr
B084: Daw dial, daw. Wedws dial delse
B085: Dechrau da yw hanner y gwaith
B086: Dial y felin, dial ei fola
B087: Dianaf hagr i gariad
B088: Diddrwg pob drwg heb gerydd
B089: Dieithr pob llwybr nes ei gerdded
B090: Digon sy digon
B091: Digon yw digon - a hwnnw am ddim
B092: Dim mor sicr ag angeu
B093: Dodi draen yn ei nyth ei hun
B094: Dodi ei dafod rhwng y maen a’r min
B095: Dodi ei fys rhwng y tewyn a’r tân
B096: Dodi ei het ar yr hoel
B097: Dod tua thre ac un llaw’n wag, a’r llall heb ddim
B098: Dod yn ei hôl fel ceiniog ddrwg
B099: Does byth flino ar gčl benthyg
B100: Does colled i neb nad oes ennill i rywun
B101: Does dim am ddim
B102: Does dim am ddim, na dim llawer am ddimai
B103: Does dim o ddim, a dim heb dreio
B104: Does dim toll ar gleber
B105: Does doll ar dafod menyw
B106: Does gan y ci ond ei groen
B107: Does gan y ci ond ei gwt
B108: Does gofid neb fel ’ngofid i
B109: Does dim toll ar gleber menyw
B110: Does neb yn dlawd nes a’n dlawd o ddyn
B111: Does neb yn rhy hen i ddysgu
B112: Does ond y gwir a ddal dŵr
B113: Does unman fel cartre’
B114: Dros ei ben a’i glustiau mewn gofid
B115: Dwfr dwfn gerdd yn dawel
B116: Dwl bwrw, dwl marw
B117: Dwl geni, dwl drengu
B118: Dyled ar bawb, dyled ar neb; gwaith ar bawb, gwaith ar neb
B119: Dyna blufyn yn ei gap
B120: Dyna blufyn yn ei gwpan
B121: Dyna blufyn yn ei het ef
B122: Dyna damaid i ti - tag wrth ei lyncu
B123: Dyna ddyn a’i galon yn ei ddwrn
B124: Dyna ddyn a’i galon yn ei law
B125: Dyna gelwydd glân golau
B126: Dyna gneuen i ti - tor hi, os medra dyna wir fel yr houl
B127: Dysgu cath i lygota
B128: Dysgu cath i yfed llaeth
B129: Dysgu cath i yfed llefrith
B130: Dysgu crychydd i bysgota
B131: Dysgu crychydd i lyncu llyswen
B132: Dysgu cŵn i fwyta caws
B133: Dysgu ei famgu i odro’r hwyaid
B134: Dysgu gwiwer i gneua
B135: Dysgu hen geiliog i ganu
B136: Dysgu hwyaid i nofio
B137: Dysgu llwynog i ladd gwyddau
B138: Dysgu moch i yfed maidd
B139: Dysgu’r dryw fach i nythu
B140: Dysgu’r gath i grafu a’i llygaid yngháu
B141: Dysgu’r pader i’r gath
B142: Dysgu’r wennol i nythu
B143: Dystawa’i dafod, llyma’i dan
B144: Dyw afal o berllan arall byth yn sur
B145: Dyw amser ddim yn aros
B146: Dyw cig llwdn lladrad byth yn drewi
B147: Dyw e ddim gwerth halen mewn bwdran
B148: Dywedyd wrth y wal nes bo’r pared yn clywed = teimlo
B149: Dyw pob ci sy’n cyfarth ddim yn cnoi
B150: Ei fola’n rhyfeddu ble mae ei ddannedd
B151: Ei le i bob peth - a phob peth yn ei le
B152: Ei le yn well na’i gwmpeini
B153: Ei lygaid yn fwy na’i fola
B154: Eli penelin - a bôn yr ysgwydd
B155: Esmwyth cwsg cawl erfyn, Dai! Esmwythach cwsg cawl dŵr, Shoni!
B156: Ewyllys a bâr allu
B157: Fe aeth y llygoden goch drosto
B158: Fe aeth yr hwch trwy’r siop
xxxx Fe ddaeth y gath o’r cwd
B159: Fe ddaw’r ferch i fagu’r fam
B160: Fe ddistrywiodd un waith can
B161: Fe ddodws ei draed ynddi
B162: Fe ddywed gelwydd fel ci yn trotian
B163: Fe doriff cyn plygu
B164: Fe dwyllodd y bola’r llygaid = ei lygaid yn fwy na’i fola
B165: Fe ellir cael tôn fwyn ar delyn lapre
B166: Fu mwy o golled na hynyna yn Llundain cyn brecwast
B167: Fe ellir rhoi ergyd cwmws o hen fwa
B168: Fe fynn y gân a’r geiniog
B169: Fe fynn y geiniog a’r geiniogwerth
B170: Fe grogws ei hunan o’r diwedd
B171: Fel ceiliog ar ei domen ei hun
B172: Fel ci ar wair
B173: Fel ci yn dal clęr
B174: Fel clochydd yn wastad mewn eisiau
B175: Fel crychydd yn hol llif
B176: Fel giâr am ei chywion
B177: Fel giâr ar y glaw
B178: Fel hwyaden ar ddŵr
B179: Fel llwdwn diarddel
B180: Fel y dŵr gyda’r afon
B181: Fel y dydd yn hwyr
B182: Fe wyr ba ochr i’r bara mae’r ’menyn
B183: Fe wyr fod gwahaniaeth rhwng cael ei arwain a chael ei lusgo
B184: Fe wyr hen ddafad o ble daw storom
B185: Fe wyr hen ddafad y fan y mae porfa
B186: Ffola’ ffôl, na fyn wybod
B187: Ffôl pob call hyd nes dysgo
B188: Ffôl pob tlawd
B189: Ffôl yn unpeth, ffôl ym mhopeth
B190: Ffynnon hesb, buarth gwag
B191: Gall derwen dorri
B192: Gall pob clapgi gyfarth
B193: Galw’r plwyf i glywed y gwcw
B194: Glaw yw glaw, pe ond diferyn
B195: Gofid a drycin / A ddônt heb eu mofyn
B196: Goleuo cath i laethdy
B197: Gorau arfer - daioni
B198: Gorau gair - gair da
B199: Gorau gair - gair yn ei bryd
B200: Gorau i gyd po gyntaf
B201: Gorau moes - gwyleidd-dra
B202: Gorfod pob gorfod - gorfod marw
B203: Gormod chwerthin a dynn ddagrau
B204: Gormod o gynfas am rot
B205: Gwaethaf arfer arfer ddrwg
B206: Gwaith menyw heb ei derfyn
B207: Gwaith y nos, y dydd a’i dengys
B208: Gwared da ar ei ôl ef
B209: Gwas i was = chwibanwr
B210: Gwas y baw = chwibanwr
B211: Gwed y gwir - doed fel y delo
B212: Gwed y gwir nes cocho’r cythraul
B213: Gwell a blygo nag a dorro
B214: Gwell blaidd dan lwyn na chi ar dwyn
B215: Gwell camsyniad na cham sengyd
B216: Gwell canmol ci drwg na rhoi cic iddo
B217: Gwell canmol ci na’i gicio
B218: Gwell cerydd câr na gwęn gelyn
B219: Gwell cerydd henddyn na gwers ynfytyn
B220: Gwell chwerthin na llefain
B221: Gwell cloff o’i gynnal na chelgi mewn ymrafael
B222: Gwell corddi na cherdded
B223: Gwell gan un filltir o ffordd na modfedd o waith
B224: Gwell gwâl wellt cartref na gwâl blyf oddicartref
B225: Gwell gweled na chlywed
B226: Gwell heddiw na ’fory
B227: Gwell i’r duwiol ei farw na’i eni
B228: Gwell iechyd na chyfoeth
B229: Gwell morwyn o’i chyfarch
B230: Gwell plygu am bin na phlygu am ddim
B231: Gwell pob crefft o’i arfer
B232: Gwell pob gwas o’i ganmol
B233: Gwell un a ddaw rywbryd nag un na ddaw byth
B234: Gwell ychydig o dda na llawer o ddrwg
B235: Gwerthu’r fuwch i brynu tarw
B236: Gwerthu da i brynu drwg
B237: Gwir yw gwir, ac fe ddal dŵr
B238: Gwir yw’r hen ddihareb hynod / Anodd rhyngu bodd bedlemod
B239: Gwisgo’r bais a’r britshus
B240: Gwisgo dillad dyn marw
B241: Gwisgo esgidiau dyn marw
B242: Gwneud mynydd o dympath pridd gwadd
B243: Gwneud y gorau o’r gwaethaf
B244: Gwrthod rhodd, dirmygu y rhoddwr
B245: Gwyn pob man cyn myned iddo
B246: Hael glwth ar dorth gŵr arall
B247: Hai gel gerddo nes cwympo
B248: Hai gel gerddo nes ffaelo
B249: Hai gel gerddo nes metho
B250: Hai y ci a gerddo - da was, ond a gyfartho
B251: Hala’r maen i’r wal
B252: Hala rhwng y ci a’i gwt
B253: Hanner addo yw pallu cyn ceisio
B254: Hanner ie - cystal â na
B255: Hawddach cofio na dysgu
B256: Hawddach dal y celwyddog na’r cloff
B257: Hawddach gweud na gwneud
B258: Hawddach tynnu lawr nag adeiladu
B259: Hawdda hael - hael addo
B260: Hawdd cneifio dafad grebi
B261: Hawdd codi castell yn yr awyr
B262: Hawdd cynilo lle bo prinder
B263: Hawdd eillio pen moel
B264: Hawdd gofyn i roddwr llawen
B265: Hawdd iawn yw siarad
B266: Hawdd twyllo didwyll
B267: Haws cwympo na chodi
B268: Heb ewyllys, heb allu
B269: Henach henach ffolach ffolach
B270: Hiraf y dydd, byrraf y nos
B271: Hir pob aros, ond byr pob difyrrwch
B272: Hir pob ffordd, nes ei hadwaen
B273: Hir wyneb wna hwyr wanu
B274: Ho ho - mab ei dad i’r dim
B275: Hoi! dyna drefn yr iâr ddu / Dodwy allan, a thonni yn y ty / Hoi! hoi! dyna drefn yr iâr wen / Tonni’n y ty, a dodwy ar y pren
B276: Hollti blew - a phigo brychau
B277: Hollti blewyn yn bedwar
B278: Hwch yn mynd i Lundain - hwch yn dod adref
B279: I’r cwm rhed y cerrig, felly arian i foneddig
B280: I’r pant y rhed y dŵr

B281: Iach cilgi drannoeth
B282: Ie, busnes leuog yn wir
B283: I’r cwm rhed y cerrig / Felly arian i fonheddig
B284: Iro tin taeog â bloneg
B285: Iro tin taeog â gwddi
B286: Iro tin taeog â rhawn
B287: Llac ei afael, ffraeth ei chwedlau
B288: Lladd chwannen â gordd
B289: Llawer gwir da ei gelu, serch cnoi tafod
B290: Llawna’i boc, gwaca’i ben
B291: Lle bynnag y mae mwg, agos yw tân
B292: Lleidr a ddal leidr
B293: Lleidr yw llety
B294: Llosgi bysedd yng nghawl dyn arall
B295: Llwyth gwas diog = hir dafodog
B296: Llygad segur węl wall
B297: Llyma’i fin, llyma’i din
B298: Llyma’i gyllell, llyma’i gaws
B299: Llyma llwm, popty gwag
B300: Llyncu llyffan
B301: Llyncu polyn
B302: Mab a dwng ei dad; ie, mab ei dad
B303: Mae amser i siarad yn ogystal â thewi
B304: Mae arogl afal sur yn well na’i flas
B305: Mae bwdel ar bob llwybr
B306: Mae cariad yn ddall i bob anaf
B307: Mae cenol ar bopeth
B308: Mae clustiau gan gloddiau, a llygaid gan gerrig
B309: Mae dafad ddu ym mhob praidd
B310: Mae dechrau i bob peth
B311: Mae digon o faint mewn buwch i ddal sgwarnog
B312: Mae dincod ar ei ddannedd
B313: Mae dod i blentyn, ond mynd i ddyn
B314: Mae dod i bob peth, ond i hen ddyn
B315: Mae drain yn pigo
B316: Mae dwy ffordd i’r felin, ac un i’r clochdy
B317: Mae dwy ochr i’r ddalen
B318: Mae ei dro i bob peth
B319: Mae fel y mwdwl o dew
B320: Mae gweud yn dda, ond mae gwneud yn well
B321: Mae hen esgid yn hoffi saim cystal ag un newydd
B322: Mae hen gadno am ei hela
B323: Mae hyd ’no’d mwydyn yn teimlo
B324: Mae i bob celwydd ei gymar
B325: Mae i bob llanw ei drai
B326: Mae i falchder ei gwymp
B327: Mae llawer ffordd i ladd ci heb ei dagu â ’menyn
B328: Mae llawer ffordd i’r ffair
B329: Mae llawer gair yn drymach na gordd
B330: Mae llawer hen cystal â newydd
B331: Mae mwydyn yn gwingo, os damsengir ef
B332: Mae mwy nag unffordd i’r eglwys
B333: Mae ‘na’ hael cystal ag ‘ie’ anfoddog
B334: Mae newid gwaith cystal â gorffwys
B335: Mae newid gwaith cystal â hwe
B336: Mae parch pob dyn ar ei law ei hun
B337: Mae pawb â’i gofid
B338: Mae pawb yn adwaen sŵn ei gloch ei hunan
B339: Mae pob aderyn yn hoff o’i gerdd ei hun, ebe’r frân
B340: Mae pob gwaith yn galed i ddiog
B341: Mae pob hwrdd yn ’nabod ei resfa
B342: Mae pob margen gymell yn drewi
B343: Mae pob peth wrth lygad lleidr
B344: Mae pob peth yn dda yn ei dymor
B345: Mae pob tipyn yn help, ebe’r dryw wrth biso i’r môr
B346: Mae’r carc yn well na’r cof
B347: Mae’r esgid yn gwasgu
B348: Mae rhyw ddraen ym mhob nyth
B349: Mae un celwydd yn gweiddi am un arall
B350: Mae yfory’n ymhell
B351: Mae yn cynyddu fel cyw yr ŵydd
B352: Mae yn ddigon ffein i ’ffeirad
B353: Mam ddigerydd wnaiff ferch benrhydd
B354: Man y man, Sianco, ebe Shân. Waeth baw na bwdel
B355: Marchogaeth cel marw = riding a dead horse
B356: Margen oedi, margen golli
B357: Melysach afal o’i ddwyn
B358: Melys ag e, ond melysach bod hebddo
B359: Melys gwin o gafn arall
B360: Melys pob gweithred wrth ei gwneud
B361: Melys rhodd mewn angen
B362: Mi wn hyd ei goes; ni raid iddo fygwth
B363: Mor amled â gwiddon mewn cosyn
B364: Mor anwadal â cheiliog gwynt
B365: Mor chwim â’r wenci
B366: Mor dawel â dau o’r gloch
B367: Mor dawel â’r tes
B368: Mor dawel â thes mis Mai
B369: Mor ddauwynebog â cheiliog gwynt
B370: Mor ddeche â ’deryn ar ei nyth
B371: Mor ddibarch â’r blaidd
B372: Mor ddiddiolch ag i’r ci am cario’i gw
B373: Mor ddifater a broga melyn bach
B374: Mor ddifrifol â phe’n dweud ei bader
B375: Mor ddigartre â chath rhwng deudy
B376: Mor ddigyffro â malwoden
B377: Mor ddiles â chennin Pedr
B378: Mor ddiles ag arian cybydd
B379: Mor ddiles â mes i eifr
B380: Mor ddilewyrch â thân gwidw
B381: Mor ddiniwed â’r oen bach
B382: Mor ddiog â rhod y felin
B383: Mor ddistaw â’r bedd
B384: Mor ddiwyd â morgrug
B385: Mor ddued â’r frân
B386: Mor ddued â’r inc
B387: Mor ddued â’r parddu
B388: Mor ddwl â chi yn cyfarth y lleuad
B389: Mor ddyfal â lleuen mewn crachen
B390: Mor ddyled â’i lun
B391: Mor debyg â dau lwydyn y to
B392: Mor debyg â dwy bysen
B393: Mor debyg â dwy ffäen
B394: Mor denau â rhaca
B395: Mor denau â sgiled
B396: Mor dew â hwch melinydd
B397: Mor dew â iâr ddu yn ei thalcen
B398: Mor dew â merched Shôn Grîn
B399: Mor dew â sached o wlân
B400: Mor dewed â’r wadd
B401: Mor dlawd â gwas y clochydd
B402: Mor dlawd â llygoden eglwys
B403: Mor drim â’r dryw
B404: Mor dwp â mochyn
B405: Mor dwt â’r dryw
B406: Mor dwymed â’r toes yn codi
B407: Mor falch ag alarch ar lyn
B408: Mor falch â Jew ar ei focs
B409: Mor fân ag eirin duon bach
B410: Mor farw â hoelen mewn drws
B411: Mor feined â milgi yn ei gwt
B412: Mor ffoled â’i gysgod
B413: Mor ffyddlon â cholomen i’w chell
B414: Mor ffyddlon â gwas y gwcw
B415: Mor frefog â’r blaidd
B416: Mor fud â delbren (= delwbren)
B417: Mor fud â delw
B418: Mor fwyn â gweniaith putain
B419: Mor fysnesu â baili mewn sesiwn
B420: Mor fywiog â’r brithyll yn y crych
B421: Mor gloff â chelwydd ar ei faglau
B422: Mor gopa stanc â’r ci
B423: Mor gyflym â hydd
B424: Mor gyfoethog â chath mewn llaethdy
B425: Mor gymwynasgar â’r hwch at ei bwyd
B426: Mor gymwys â’r saeth
B427: Mor gynnil â llyffan’ ar ei grail
B428: Mor hapus â chywion mewn caws
B429: Mor helbelus â giâr yn gori
B430: Mor hurt â chi mewn ffair
B431: Mor hyll â’r diawl
B432: Mor iached â’r gloch
B433: Mor laned â’r lamp
B434: Mor laned â phin mewn papur
B435: Mor llawen â’r dydd yn hir
B436: Mor llawen â’r gog
B437: Mor llawn â chwch gwenyn
B438: Mor llefog â llaethgi am ei fam
B439: Mor lleuog â’r ddallhuan
B440: Mor llonydd â chorff marw
B441: Mor llonydd â llygoden o dan bawen cath
B442: Mor llwm â llygoden
B443: Mor llym â nodwydd
B444: Mor naturiol â dŵr i bysg
B445: Mor naturiol â dŵr mewn afon
B446: Mor oer ag aelwyd cybydd
B447: Mor oer â thraed hwyaid
B448: Mor oer â thrwyn y ci
B449: Mor oered â’r clempyn
B450: Mor oered â’r iâ
B451: Mor ofnus â chath wrth bysgota
B452: Mor olau â’r houl
B453: Mor onest â’r geirchen (gyrchen)
B454: Mor rhagrithiol â charnfradwr
B455: Mor sarrug â chorgi
B456: Mor serchus â’r gŵr cwta
B457: Mor serchus â chi ar dewyn o dân
B458: Mor sicir ag amen y clochydd
B459: Mor sicr â’r nant i’r afon
B460: Mor sionc â cheiliog ar bolyn
B461: Mor siriol â hirddydd haf
B462: Mor sobor â phe uwch bedd ei fam-gu
B463: Mor stwrllyd â giâr am uncyw
B464: Mor sured â’r dringol
B465: Mor sychedig â rhod y felin
B466: Mor uchel â’r houl = cuwch â’r houl
B467: Mor uchel â’r houl = cuwch â’r houl
B468: Mor ufudd â’r werthyd i’r sidell
B469: Mor wag â phwrs putain
B470: Mor wamal â dryw mewn perth
B471: Mor wanned ag ewyn dŵr 
B472: Mor wir â’r deial
B473: Mor wir â’r Efengyl
B474: Mor wired â’m geni
B475: Mor wisgi â’r wennol
B476: Mor wyned â’r eira
B477: Morwyn gŵr mawr a hwch melinydd
B478: Mor ysgafn â’r wennol
B479: Mor ysgafn â phlufyn
B480: Mwy o rym nag o synnwyr
B481: Mynych addo, mynych angof
B482: Mynych fenter, aml golled
B483: Na ddeffro’r ci sy’n cysgu
B484: Na farn ddannedd cel benthyg
B485: Na feia garnau cel benthyg
B486: Na hydera ar bydew gŵr arall
B487: Naw bywyd cath
B488: Neidio o drwnc y domen i gornel y berllan
B489: Nes crys na phais
B490: Nes penelin na garddwrn
B491: Ni bu gwall arf yn llaw ddeche
B492: Ni cheir y melys heb y chwerw
B493: Nid ag us y delir brain
B494: Nid colled colli yr hyn ni chawd
B495: Ni ddal buddai ond ei llond
B496: Ni ddal un peth ond ei lond
B497: Ni ddaw du byth yn wyn mewn dŵr brwnt
B498: Ni ddaw i’r rhyd nac i’r bont
B499: Ni ddaw planed tair ceiniog byth yn rôt
B500: Nid digon heb warged
B501: Ni ddigonws ond a weddillws
B502: Nid diog diogyn at ei fwyd
B503: Ni ddygir oddiar leidr
B504: Ni ddysg neb yn iou (= ieuancach)
B505: Nid gwiw disgwyl i blentyn fod yn ddyn
B506: Nid gwiw tolio pan fo gwaelod y sach yn y golwg
B507: Nid hawdd cael cyfaill wedi unwaith ei golli
B508: Nid oes dim mor sicr ag angau
B509: Nid oes dim o ddim
B510: Nid oes neb yn rhy hen i ddysgu
B511: Nid wrth ei wisg y mae ’nabod y dyn
B512: Nid yw call yn gall bob amser
B513: Nid yw harddwch ond trwch croen
B514: Nid yw neidr byth yn cyfarth
B515: Ni ellwch dynnu gwaed o garreg
B516: Ni enillws na threiws
B517: Ni erys amser na llifeiriant
B518: Ni fagws yn llwyr ond a fagws yr ŵyr
B519: Ni fu’r llanw heb y trai
B520: Ni fu colled i neb na fu ennill i rywun
B521: Ni fu digonedd heb wargedion 
B522: Ni fu i ddydd drwg ei nos dda
B523: Ni fynn mochyn ond ei ddigon
B524: Ni gawn haf melyn bach gŵyl Mihangel yn ddiddiol i’r ci
B525: Ni phall min yn llaw gywrain
B526: Ni raid i’r lwcus ond ei eni
xxxx ni waeth baw na bwdel
B527: Ni thynir dyn oddiar ei dylwyth
B528: Ni wnaeth neb drwg i arall, ar na waeth fwy iddo ei hun
B529: O bared i bost
B530: O biler i bost
B531: Ofer agor llygad dyn marw
B532: Ofer ceisio cario dwfr men gogor
B533: O gael y gair run man cael y ffair
B534: O gornel i’w gilydd
B535: O gorn i garn
B536: O hirddrwg bydd mawrddrwg
B537: Ola’r gwt i geued y gât
B538: O’r top i’r to
B539: Os am fochyn da mynnwch weled yr hwch a’i magodd
B540: Os am wybod eich hap a’ch hanes / Nacëwch gymwynas i’ch cymdoges
B541: Pa ennill sy o nithio baw
B542: Parcha dy bilyn, fe barcha dy bilyn dithau
B543: Parchu’r cybydd er mwyn ei bwrs
B544: Pawb a dynant at ei tebyg
B545: Pawb drostynt ei hun, a Duw trosom i gyd
B546: Peidiwch gwisgo’r cap os nad yw’n ffitio
B547: Peidiwch plethu hwip i hwipo’ch hunan
B548: Peidiwch rhifo’r cywion cyn eu deor
B549: Peidiwch rhifo’r cywion cyn eu gori
B550: Peidiwch ymhél ag ysgall
B551: Penwyni yw anhap henaint (“white hair is the misfortune of old age”)
B552: Petái a pytyse, byddai pob peth o’r gorau
B553: Peth hawdd yw priodi - ond anodd byw yn y byd
B554: Plant a hen bobl ddywed y gwir
B555: Plant yw plant, gwnewch a fynnoch â hwy
B556: Plyfyn at liw’r dwr
B557: Pob tebyg a gwrdd. - Nod dafad a hwrdd
B558: Pobun at ei grefft, ebe’r hwch wrth durio
B559: Poeri ar ei bilyn ei hun (ei billedyn / ei dillad / ei ddilledyn)
B560: Po mwyaf y llanw mwyaf y trai
B561: Popeth newydd dedwydd da
B562: Portha’r bol, fe bortha’r bol y cefn
B563: Putain ddywed putain gynta
B564: Pwrs gwag a wna wyneb cul
B565: Rhaid canmol y bont a’m cariws

B566: Rhaid canmol y cel a’m cariodd
B567: Rhaid crogi cost lle bo cariad
B568: Rhaid godde’ bil bach, serch cael dy blyfio yn fyw
B569: Rhaid talu’r glwyd, serch eisiau bwyd
B570: Rhowch i leidr ddigon o raff, fe grogiff ei hun
B571: Rhwng bys a bawd
B572: Rhwng llaw a llawes
B573: Rhwng seiri a phorthmyn
B574: Rhwng y ddwy stôl, heb un
B575: Rhwng y ddwy stôl i’r llawr
B576: Rhwng y gŵr cwta a gwas y diawl
B577: Rhwng ymyl ac ochr
B578: Rhwng y tân a’r tewyn
B579: Rhwydd pob cyfarwydd
B580: Rhy anodd celu cariad
B581: Rhy anodd colli hen arfer
B582: Rhyw agor am lawer, a chauad am ddim
B583: Rhyw bilo wyau, o hyd ac o hyd
B584: Rhyw ddrwg yn ei lawes
B585: Rhyw drai a llanw, byth a hefyd
B586: Rhyw ergyd a chilio
B587: Rhyw goch gam, o hyd; rhyw rech groes beunydd
B588: Rhyw hela’r plwy i ddal llygoden
B589: Rhyw hing hang, byth ac yn dragwydd
B590: Rhyw rech groes ar bob peth
B591: Rhyw Siôn yr un sut. Heb fod yn well nac yn waeth.
B592: Rhyw Wil naw-crefft, heb un grefft
B593: Rhyw ymyl ac ochr
B594: Saf ar dy sawdl
B595: Sala arfer, direidi
B596: Sefyll ar ei sodlau
B597: Sefyll yn ei olau ei hun
B598: Siŵr yw siŵr, edrych eto
B599: Syfďen ym mola hwch fagu
B600: Syn, dal dy dafod; mae’r pared yn clywed
B601: Sythu’r cefn i bortha’r bola
B602: Tad distaw a wna fab difraw
B603: Taenu gwely drain
B604: Taflu sbrat i ddala macrell
B605: Tagu’r ffynnon yw blingo’r praidd
B606: Talu’n rhy ddrud am ei ddysg
B607: Talu’n rhy ddrud am ei grwth
B608: Taro’r fargen ar ei law
B609: Taro’r hoel ar ei chlopa
B610: Taw di, taw dithau, ebe’r atsain
B611: Tawed a dawo, ni thaw atsain
B612: Taw piau hi’n wir - adre cyn nos, ynte
B613: Tebyg a dynn tebyg
B614: Tebyg i ddyn fydd ei lwdwn
B615: Teg i bawb ei haeddiant
B616: Teg i’r diawl ei haeddiant
B617: Teg yw treio, cael neu beidio
B618: Torri bedd i gladdu gofid
B619: Torri clust gair da
B620: Torri ffon i guro ei hunan
B621: Torri ’i drwyn i ddial ei dalcen
B622: Torri ’i goes i achub ei esgid
B623: Torri ’i llaw i achub ei bys
B624: Torri’r gôt yn ôl y brethyn
B625: Trech dau nag un; trech tri na’r diawl
B626: Trech metel na maint
B627: Trueni gwneud cam â’r cythraul
B628: Trwy deg neu trwy dwyll = bodd neu anfodd
B629: Twt baw; ni wnawd y byd ddim ar unwaith
B630: Tynnu baw o lygad chwannen
B631: Tynnu carrai o groen ych benthyg
B632: Tynnu hoel o’i bedol ei hun
B633: Tynnu’r goes ola ym mlaena
B634: Uchela’i dras, isela’i dro
B635: Uchela’i drem, isela’i dric
B636: Un gair yn gystal â chant
B637: Un gernod arbeda lawer cerydd
B638: Un llaw yn wag a’r llall heb ddim
B639: Un troed yn y bedd a’r llall ar y tir = “Ymyl banc brinc”
B640: Unwaith yn ddyn a dwywaith yn blentyn
B641: Un wennol ni wna wanwyn
B642: Wedi canu - am ei gael yn ôl byth
B643: Wedi estyn ei goes
B644: Wedi gwadu ei grefft i ddilyn seguryd
B645: Wedi ’i ddal yn ei drap ei hun
B646: Wedi llosgi ei le
B647: Wedi rhoi fyny yr ysbryd
B648: Wedi tonni yn ei nyth
B649: Wedi torri cwt ar ei din
B650: Wrth ymdrafod â drain ceir brathiad
B651: Y calla i dewi
B652: Y cam cynta yw y cam gorau
B653: Ych benthyg a fwyty’n llwyr
B654: Ychydig o flawd a llawer o us
B655: Ychydig sy’n perthyn i ddyn tlawd
B656: Y clebryn mwya yw’r gweithiwr lleia
B657: Y cyntaf i’r felin sydd i falu
B658: Yf ddwfr o’th bydew dy hun
B659: Yfed dwfr o ffynnon fenthyg
B660: Yfed mčth o fotel wag
B661: Y felin a fâl a fynn ddŵr
B662: Y fuwch ar ôl y llo fo’n brefu fwya’ / Dyna’r fuwch fydd gyflo gynta
B663: Ymladd â’i fara chaws ei hun
B664: Ymyl banc brinc
B665: Yn arllwys ei gwd
B666: Yn awr neu byth
B667: Yn drewi dros naw perth
B668: Yn drewi fel ffwlbart
B669: Yn drewi fel y gingron
B670: Yn edrych mor llon â llyffan
B671: Yn estyn bys ar ôl pawb
B672: Yn ffeindio beiau ar bawb
B673: Yng ngenau’r sach mae cynilo
B674: Yng ngenau’r sach mae tolio
B675: Yn gorn cân gan wlad a gorwlad
B676: Yn gweled beiau pawb ond ei hunan
B677: Y “Nhw” - gwy^r gwlad How
B678: Y “Ni”. / Pwy ych chi? / O! y fi a’r gath!
B679: Y “Ni” ebe gwy^r Pen-tyrch
B680: Yn llefain fel blaidd
B681: Yn marw mewn mwg
B682: Yn mesur llathen pawb wrth ei lathen ei hun
B683: Yn uchaf ar ei ystumog
B684: Yn wastad ar ôl, fel gwas y gwcw
B685: Yn well am arall nag amdano ei hun
B686: Yr asyn a fref a fyt leia
B687: Yr hyn ddywed pawb, mae’n sicr o fod yn wir
B688: Yr oedd yno wledd a bedydd
B689: Yr oedd yno wledd, a bedydd, a gwylmabsant yr iâr
B690: Yr oen yn dysgu i’r ddafad i bori
B691: Yr ysgol ore yn yr hollfyd / I ddysgu dyn yw ysgol adfyd
B692: Y sawl sydd â pheth ganddo sy’n cael
B693:
Ysgafn pob cynefin

B001:

B002:
B003:
B004:
B005:
(“(it is) difficult every task at the beginning”), a task is always hard at the beginning, <Getting started is always difficult>
B006:
B007:
B008:
B009:
B010:
B011:
B012:
(“out of debt, out of danger”)
B013:
(“nobody can live on loving and kissing”) <you can’t live on kissing, you can’t live off kisses alone>
B014:
B015:
(“one man can only do what he might be able to do”) <You can only do what you can> <You can't do more than what you can>
B016:
(“(it is) (the) key (of) every chest that-is beer”) <Drunkenness reveals what soberness conceals.> <In vino, veritas>
B017:
B018:
B019:
B020:
B021:
{= anodd}
B022:
{= anodd}
B023:
(“unwise everybody until they know”) everyone is ignorant until they know otherwise
B024:
(“at a trot constantly”) <always on the go>
B025:
(“after drinking, (it is) thirst that-there-is”) Drinking makes you thirsty
B026:
B027:
B028:
B029:
B030:
B031:
B032:
B033:
B034:
B035:
B036:
B037:
B038:
B039:
B040:
B041:
B042:
{= ddannedd}
B043:
B044:
B045:
B046:
B047:
{= cyn}
B048:
{= cyn}
B049:
B050:
B051:
B052:
B053:
B054:
B055:
B056:
B057:
B058:
B059:
B060:
B061:
B062:
(you scratch me, I for my part will scratch you for your part) <you scratch my back and I’ll scratch yours>, do a favour for me and I’ll do one for you in return
B063:
B064:
B065:
(“(it is”) so much his love as the hen for salt”) (hens do not like salt - if hens are fed grit in the form of crushed oyster shells, for example, they need to be cleaned of saltor they won’t eat it)
B066:
B067:
B068:
B069:
(“carry water across a river”) said of a pointless task, <to carry coals to Newcastle>
B070:
B071:
B072:
B073:
B074:
B075:
B076:
B077:
B078:
B079:
B080:
B081:
B082:
B083:
B084:
B085:
B086:
B087:
B088:
(“not bad every bad act until its reprimanding”) failure to act in the face of evil is simply to condone evil.
B089:
B090:
B091:
B092:
{= angau}
B093:
B094:
B095:
B096:
B097:
B098:
B099:
B100:
B101:
B102:
B103:
B104:
B105:
B106:
B107:
B108:
B109:
B110:
B111:
B112:
B113:
B114:
B115:
B116:
B117:
B118:
B119:
B120:
B121:
B122:
(“here’s a bit for you - choke when you swallow it”)
B123:
B124:
B125:
B126:
B127:
B128:
(“teaching a cat to drink milk”)
B129:
(“teaching a cat to drink buttermilk”)
B130:
(“teaching a heron to fish”)
B131:
(“teaching a heron to swallow an eel”) 
B132:
(“teaching dogs to eat cheese”)
B133:
(“teaching his grandmother to milk ducks”)
B134:
(“teaching a squirrel to gather nuts”)
B135:
(“teaching an old cock / rooster to sing”)
B136:
(“teaching ducks to swim”)
B137:
(“teaching the fox to kill geese”)
B138:
(“teaching pigs to eat whey”)
B139:
B140:
B141:
B142:
(“teaching the swallow to nest”)
B143:
{= distawa’i}
B144:
B145:
{time waits for no man}
B146:
B147:
B148:
B149:
B150:
B151:
B152:
B153:
B154:
B155:
B156:
(“will causes ability”) <Where there’s a will there’s a way>
B157:
B158:
B159:
B160:
B161:
B162:
B163:
B164:
B165:
B166:
{= hynna}
B167:
B168:
B169:
B170:
B171:
B172:
B173:
B174:
B175:
B176:
B177:
B178:
B179:
B180:
B181:
B182:
B183:
B184:
B185:
B186:
B187:
B188:
B189:
B190:
B191:
B192:
B193:
B194:
B195:
B196:
B197:
B198:
B199:
B200:
B201:
B202:
B203:
B204:
B205:
B206:
B207:
B208:
B209:
B210:
B211:
B212:
B213:
B214:
B215:
B216:
B217:
B218:
B219:
B220:
B221:
B222:
B223:
B224:
B225:
B226:
B227:
B228:
B229:
B230:
B231:
B232:
B233:
B234:
B235:
B236:
B237:
B238:
B239:
B240:
B241:
B242:
B243:
B244:
B245:
B246:
B247:
B248:
B249:
B250:
B251:
B252:
B253:
B254:
(“half a yes - as good as a no”), a forced “yes” is really a “no”
B255:
B256:
(“(it is) easier catching the lying (person) than the lame (person)”). Compare the Catalan saying “s‘enganxa abans un mentider que un coix” “a liar is caught before a lame man”)
B257:
(“(it is) easier saying than doing”) <Easier said than done>
B258:
(“(it is) epulling down than building”) <It is easier to pull down than to build up>
B259:
B260:
B261:
B262:
B263:
B264:
B265:
B266:
B267:
B268:
B269:
B270:
B271:
B272:
B273:
B274:
B275:
B276:
B277:
B278:
B279:
B280:
B
281:
B282:
B283:
{“foneddig” in the original text}
B284:
B285:
B286:
B287:
B288:
B289:
B290:
B291:
B292:
B293:
B294:
B295:
B296:
B297:
B298:
B299:
B300:
B301:
B302:
B303:
B304:
B305:
(“there is a puddle on every path”).
You are bound to meet with difficulties in life. Not every road is equally smooth. Life is an obstacle course
B306:
B307:
B308:
B309:
B310:
B311:
B312:
His teeth are on edge
B313:
B314:
B315:
B316:
B317:
(“there are two sides to the page”) There are two sides to every story
B318:
B319:
B320:
B321:
B322:
B323:
B324:
B325:
B326:
B327:
B328:
B329:
B330:
B331:
B332:
B333:
B334:
B335:
{= hoe}
B336:
B337:
B338:
B339:
B340:
B341:
B342:
B343:
B344:
B345:
B346:
B347:
B348:
 (“there’s a thorn in every nest”) Everybody has some niggling problem
B349:
(“one lie shouts out for another one”) One lie leads to another
B350:
B351:
B352:
B353:
B354:
B355:
B356:
B357:
(“sweeter (an) apple as a result of its stealing”) stolen apples are sweeter.
B358:
B359:
(“(it is) sweet (that is) wine from (the) trough (of) another (person)”) Stolen wine is sweeter
B360:
B361:
(“(it is) sweet (that is) a gift (when you are ) in need”)
B362:
B363:
(“as abundant as mites in a cheese”)
B364:
(“as changeable as a weather vane”)
B365:
B366:
B367:
B368:
B369:
B370:
B371:
B372:
B373:
B374:
B375:
B376:
B377:
B378:
B379:
B380:
B381:
(“as innocent as a little lamb”)
B382:
B383:
{= “ddystaw” in the original text}
B384:
B385:
B386:
(“as black as the ink”) As black as ink
B387:
(“as black as the soot”) As black as soot
B388:
B389:
B390:
(“as daft as his picture”)
B391:
(“as alike as two house sparrows” llwydyn y to is literally “little-grey-one (of) the roof”)
B392:
(“as alike as two peas”)
B393:
{= ffeuen}
B394:
(“as thin as a rake”)
B395:
B396:
B397:
B398:
B399:
{= sachaid}
B400:
(“as plump as the mole”)
B401:
B402:
B403:
B404:
B405:
B406:
B407:
B408:
B409:
B410:
B411:
B412:
B413:
(“as faithful as a dove to its nest-hole (in a dovecot)”)
B414:
B415:
B416:
B417:
B418:
B419:
{sic, = fusnesus} {= beili}
B420:
B421:
B422:
B423:
B424:
B425:
B426:
(“as straight as the arrow”) as straight as a die
B427:
B428:
B429:
B430:
B431:
(“as ugly as the devil”)
B432:
B433:
B434:
B435:
B436:
B437:
B438:
(“as noisy as a suckling puppy for its mother”)
B439:
{= ddylluan}
B440:
B441:
B442:
B443:
(“as sharp as a needle”)
B444:
B445:
(“as natural as water in a river”)
B446:
(“as cold as a miser’s hearth”)
B447:
B448:
B449:
B450:
(“as cold as the ice”) As cold as ice
B451:
B452:
B453:
(“as honest as the oat grain”) As honest as the day is long
B454:
B455:
B456:
B457:
B458:
{= sicr}
B459:
B460:
B461:
B462:
B463:
B464:
B465:
B466:
B467:
B468:
B469:
B470:
B471:
B472:
B473:
B474:
B475:
B476:
B477:
B478:
B479:
B480:
(“more of strength than of sense”)
B481:
B482:
B483:
(“don’t wake the dog which is sleeping”)
B484:
(“don’t judge the teeth of a borrowed horse”)
B485:
B486:
B487:
B488:
B489:
B490:
B491:
B492:
B493:
(“(it is) not with chaff that are-caught crows”, you can’t catch crows with chaff)
B494:
(“(it is) not a loss losing what was never obtained”) You can't lose something if you never had it in the first place
B495:
B496:
B497:
B498:
B499:
B500:
(“it is) not enough without leftovers”) Leftovers are a sign of sufficiency
B501:
B502:
B503:
B504:
B505:
B506:
(“(it is) not seemly saving when (the) bottom of the sack is in sight”)
B507:
(“it is) not easy to get a friend once after losing him”)
B508:
(“(it is) not anything as certain as death”) Nothing is more certain than death
B509:
B510:
B511:
B512:
B513:
(“beauty is not but (the) thickness (of) skin”) Beauty is only skin-deep
B514:
B515:
B516:
B517:
B518:
B519:
B520:
B521:
(“there wasn’t sufficiency without leftovers”) only when you see there are leftovers do you know that people have had their fill
B522:
(“there wasn’t to a bad day its good night”) a day that begins badly will end badly
B523:
B524:
B525:
B526:
B527:
B528:
B529:
B530:
B531:
B532:
B533:
B534:
B535:
B536:
B537:
B538:
B539:
B540:
B541:
B542:
(“respect your clothing, your clothing will respect you”)
B543:
B544:
B545:
B546:
B547:
B548:
(“don’t count the chickens before their hatching”)
B549:
(“don’t count the chickens before their incubating”)
B550:
(“don’t interfere with thistles”)
B551:
B552:
{= petasai}
B553:
B554:
(“children and old people tell the ruth”)
B555:
B556:
{= plufyn}
B557:
B558:
 (“everyone to his craft, said the sow while rooting”)
B559:
B560:
B561:
B562:
B563:
B564:
B565:
(“(there is) necessity (of) praising the bridge  which carried me”) 

B
566: (“(there is) necessity (of) praising the horse which carried me”) 
B567:
(“(there is) necessity (of) hanging (a) cost where there is love”)
B568:
B569:
(“(there is) necessity (of) paying the (turnpike) gate, in spite of hunger / in spite of want (of) food”)
B570:
(“give a thief enough rope, he will hang himself”)
B571:
B572:
B573:
B574:
B575:
B576:
B577:
B578:
B579:
B580:
B581:
B582:
B583:
B584:
(“some bad thing in his sleeve”) a dirty trick up his sleeve
B585:
B586:
B587:
B588:
B589:
B590:
B591:
B592:
B593:
B594:
B595:
B596:
B597:
B598:
B599:
B600:
(“beware, hold your tongue; the wall is listening”) (synnu = to be surprised; in Morgannwg, also = beware, be careful, take heed) Mind what you're saying now - walls have ears.
B601:
B602:
B603:
B604:
(“to throw a sprat to catch a mackerel”) using a small amount of something to make a big gain
B605:
B606:
B607:
B608:
B609:
B610:
B611:
B612:
B613:
(“like draws like”) <Like attracts like>
B614:
B615:
B616:
B617:
B618:
B619:
B620:
B621:
B622:
B623:
B624:
(“cut the coat according to the cloth”)
B625:
B626:
(“mettle / courage is stronger than size”)
B627:
B628:
B629:
B630:
B631:
B632:
B633:
B634:
(“the higher his lineage, the lower his trick”)
B635:
B636:
B637:
B638:
B639:
B640:
B641:
B642:
B643:
B644:
B645:
(“caught in his own trap”)
B646:
B647:
(“given up the ghost”) = died
B648:
B649:
B650:
B651:
B652:
B653:
B654:
B655:
B656:
B657:
B658:
B659:
B660:
B661:
B662:
B663:
B664:
B665:
B666:
now or never
B667:
(“stinking over nine hedgebanks”, stinking from nine hedgebanks away) stinking to high heaven
B668:
B669:
B670:
B671:
(“extending a finger after everybody”) pointing the finger at and accusing everybody but himself.
B672:
(“finding faults on everybody”) finding fault with everbody
B673:
(“(it is) in (the) mouth (of) the sack (that) there is saving”, saving means using sparingly from the very moment you begin using (the flour, etc) in a sack
B674:
B675:
B676:
B677:
B678:
B679:
B680:
B681:
B682:
B683:
B684:
 (“always behind, like the dragonfly”) (gwas y cwcw literally “(the) servant (of) the cuckoo”)
B685:
B686:
B687:
(“that which everybody says, it’s bound to be true”) No smoke without fire
B688:
B689:
B690:
B691:
(“the best school in the whole world to teach a person is ‘ysgol adfyd’ “(the) school (of) adversity”, the school of hard knocks)
B692:
 (“the person who is with an amount with him receices”) whoever already has something gets more, <To he who has it shall be given(and to he who has not it shall be taken away even that which he has)>
B693:
(“light every habitual thing”) <What is familiar is easy.>

 

 



 


Sumbolau:  ā ǣ ē ī ō ū ȳ w̄ W̄
 / ˡ ɑ ć ɛ ɪ ɔ ʊ ə ɑˑ eˑ iˑ oˑ uˑ ɑː ćː eː iː oː uː /
ɥ  / đ ɬ ŋ ʃ ʧ θ ʒ ʤ / aɪ ɔɪ əɪ ɪʊ aʊ ɛʊ əʊ /
ә ʌ ŵ ŷ ẃ ŵŷ ẃỳ  ă ĕ ĭ ŏ ŭ ẁ Ẁ ẃ ẅ Ẁ Ł
---------------------------------------
Y TUDALEN HWN / AQUESTA PŔGINA/ THIS PAGE
www.[]kimkat.org/amryw/1_diarhebion/13_diarhebion_merthyr_1895_2479e.htm
…..

Ffynhonnell / Font / Source:
Y Geninen’ yn 1894, 1895 a 1897
Creuwyd / Creada / Created: ??

Adolygiadau diweddaraf / Darreres actualitzacions / Latest updates / 03-12-2019, 10 10 2000
Delweddau / Imatges / Images:

…..

Freefind:

Archwiliwch y wefan hon
SEARCH THIS WEBSITE
...
Adeiladwaith y wefan
SITE STRUCTURE
...
Beth sydd yn newydd?
WHAT’S NEW?

…..
Ble'r wyf i? Yr ych chi'n ymwéld ag un o dudalennau'r Wefan CYMRU-CATALONIA
On sóc?
Esteu visitant una pŕgina de la Web CYMRU-CATALONIA (= Gal·les-Catalunya)
Where am I?
You are visiting a page from the CYMRU-CATALONIA (= Wales-Catalonia) Website
Weə-r äm ai? Yüu äa-r víziting ə peij fröm dhə CYMRU-CATALONIA (= Weilz-Katəlóuniə) Wébsait

Diarhebion a Dywediadau  – Proverbis i Dites - Proverbs and Sayings

Web Analytics
Edrychwch ar ein Hystadegau / Mireu les nostres estadístiques / View Our Stats