http://www.theuniversityofjoandeserrallonga.com/kimro/amryw/1_vortaroy/geiriadur_catalaneg_cymraeg_LLOP_en_1119k.htm

0001z Tudalen Blaen / Pàgina principal

..........1863k Y Porth Cymraeg / La porta en gal·lès

....................0009k Y Gwegynllun / Mapa de la web

..............................1798k Geiriaduron / Diccionaris

........................................1794k Geiriaduron ar gyfer siaradwyr Cymraeg / Diccionaris per als gal·lesoparlants

..................................................0379k Mynegai i’r Geiriadur Catalaneg / Índex del diccionari català

............................................................y tudalen hwn / aquesta pàgina

..

Gwefan Cymru-Catalonia La Web de Gal·les i Catalunya Geiriadur Cataloneg-Cymráeg (ar gyfer siaradwyr Cymráeg) Diccionari català-gal·lès (per gal·lesoparlants) EN-ERUPTIU

Adolygiad diweddaraf Darrera actualització 2005-02-06 : 2005-05-16

en
1 yn

en aquella ocasió yr adeg hynny, y tro hwnnw

en guerra: estar en guerra mewn rhyfel, yn rhyfela

en l'actualitat ar hyn o bryd
L’objectiu del govern de Castella és erosionar l'economia de Catalunya i, de fet, em sembla que ja ho està fent en l'actualitat
Diben llywodraeth Castilia yw erydu ecónomi Catalonia, a mewn gwirionedd mae’n ymddangos imi mai dyna maent yn ei wneud ar hyn o bryd

en llibertat: viure en llibertat = byw mewn rhyddid

en vuit: d’avui en vuit wythnos i heddiw

2 de... en... o... i...
anar de porta en porta mynd o ddrws i ddrws

en
1 en + berf annherfynnol = wrth i (beth ddigwydd)
en acabar l’estiu ar ddiwedd yr haf (‘wrth i’r haf orffen’)
en entrar wrth fynd i mewn

en
1 bannod o flaen enw personol gwrywaidd :
en Jaume (mae’r ffurf hon sydd hyn yn arferol yn yr Ynysoedd Balearaidd; ar y tir mawr, mae’r fannod wedi ei disodli - el Jaume).
Amb noms de dona – na (yr Ynysoedd), la (y tir mawr) na Montserrat, la Montserrat

en
1 (També ne, ‘n, n’) ohono, ohoni, ohonynt
en tinc tres, de pomes mae gennyf dri ohonynt, hynny yw, afalau

en
1 adferf = oddi yno
anar-hi i tornar-ne mynd yno a dychwelyd oddi yno

ena
1 enw’r llythyren N

enagos
1 pais

en aquest punt
1 yn hyn o beth

en aquests moments
1 ar hyn o bryd

en aquests últims dies
1 dros y dyddiau diwethaf

en alguna ocasió
1 rywdro yn y gorffennol

en altres temps
1 yn y gorffennol

enaltir
1 moli, moliannu

enamoradís
1 carwriaethus
2 claf o gariad

enamorament
1 ymserchu = syrthio / cwympo mewn cariad â
2 carwriaeth

enamorar de
1 peri i gwympo mewn cariad â

enamorar-se de
1 syrthio / cwympo mewn cariad â

enamorat
1 mewn cariad
2 claf o gariad

enamoriscar-se
1 caru ychydig bach

enarborar
1 codi (baner)
2 chwifio (cleddyf)
3 ysgwyd

enardir
1 tanio, ysbrydoli

en atur
1 ar y dôl
un home en atur

en bona lògica
1 petái’r hen fyd ‘ma yn swynhwyrol
Saps aquella dona tan desagradable de la casa d’estiueig? Es veu que se li va morir una germana gran, llesta i simpàtica. Anaven juntes i les van atropellar. En bona lògica, s’hauria de morir aquesta, però...
Wyt ti’n gwybod y ferch ofnadwy honno yn y tŷ haf? Maen nhw’n dweud bod rhyw chwaer hyn iddi wedi marw. Roedd y ddwy wedi mynd am dro ac fe’i trawyd i lawr gan gar. Petái synnwyr i’r hen fyd ’ma fe fasa’r llall wedi marw, ond...

ençà
1 y tu yma
2 de llavors ença o hynny ymláen, o hynny allan
3 d’ença de oddi ar hynny
4 d’ença que gan fod

ençà i enllà
1 ar boptu

encabir
1 (a gwrthrych) ffitio i, gosod i mewn i
2 (heb wrthrych) ffitio i

encabir-se
1 ffitio i

encaboriar-se
1 poeni

encabritar-se
1 (ceffyl) codi ar ei draed ôl

encadellar
1 (gwaith coed) cynffonogi

encadenament
1 cadwyno wrth ei gilydd
2 (digwyddiadau) cyfres
El llibre és un encadenament d’entrevistes que compon el fris social de la Font de la Pólvora, un suburbi de Girona
Cyfres o gyfweliadau yw’r llyfr yn cyflwyno cymuned (“cyfansoddi’r ffris cymdeithasol”) Font de la Pólvora (“Ffynnon y powdr gwn”), ardal slymiau yn ninas Girona

encadenar
1 cadwyno wrth ei gilydd
2 cadwyno a = wrth
3 bod yn gaethwas i

encadenar-se
1 (mewn cyfres) dilyn ei gilydd

encaix
1 lâs
2 mewnosodiad
3 soced

encaixada
1 una encaxiada de mans era suficient. No es firmava cap document .

encaixar
1 ffitio
2 gweddu
3 ysgwyd llaw
4 encaixar en ffitio i

encaixonar
1 rhoi mewn bocs, rhoi mewn bocsus
2 gwasgu en = i

encalçar
1 erlid

encalcinar
1 gwyngalchu

encalitjar
1 tawchu

encalitjar-se
1 tawchu

encallar
1 mynd yn sownd (men llaid, tywod, ayyb)
2 (llong) mynd ar lawr, mynd ar y creigiau, myns ar sarn, mynd ar grfnrn, mynd ar dir, taro ar lawr, tirio
Un ferri encalla a l’entrada del port de Dénia (Avui 12 Hydref 2004)
Fferi yn tirio ym mynedfa porthladd Dénia
encallar a mynd ar (y creigiau, ayyb)
encallar en mynd ar (y creigiau, ayyb)
3 atal (rhywbeth) rhag symud


encallar-se
1 mynd yn sownd (men llaid, tywod, ayyb)
2 (llong) mynd ar lawr, mynd ar y creigiau, myns ar sarn, mynd ar grfnrn, mynd ar dir, taro ar lawr, tirio
encallar-se a mynd ar (y creigiau, ayyb)
encallar-se en mynd ar (y creigiau, ayyb)
3 (cynllun, ayyb) aros yn stond

encalmar-se
1 (llong) colli awel

encaminar
1 dangos y ffordd
encaminar (algú) a dangos y ffordd (i rywun)

encaminar-se
1 cychwyn am, bwrw am

Encamp
1 trefgordd (Andorra)

encanonar
1 (adeiladu) pibellu
2 (gwn) anelu

encant
1 swyn
2 encants marchnad betheuach

encantador
1 swynol

encantador
1 hudwr, hudwraig

encantar
1 swyno
2 rheibio
3 encantar-li (fer alguna cosa) bod yn hoff iawn (o wneud rhywbeth), dwli (ar wneud rhywbeth)
encantar-li (alguna cosa) bod yn hoff iawn (o rywbeth), dwli (ar rywbeth)
La xocolata desfeta amb pa, no m'agrada, m'encanta! Coco â bara - dw i ddim yn hoff ohono - rw i’n dwli arno!
En Jordi és de família rica, i li encanta fer-ho saber a tothom
O deulu cyfoethog y mae Jordi, ac mae’n hoff o sôn amdani wrth bawb


encantar-se
1 cael ei swyno
encantar-se davant = cael ei swyno gan


encanyadissa
1 ffens gans
2 cysgod cans

encanyissat
1 ffens cawn

encaparrar
1 poeni (rhywun)

encaparrar-se
1 poeni
No t’hi encaparris Paid â phoeni amdano

encapçalar
1 arwain, bod yn ben ar

2 (carta, pennod) rhoi pennawd ar

3 (erthygl) rhoi teitl ar

4 bod ar flaen (rhywbeth)
la protesta encapçalada pel president de l’associació de veïns
y brotest arweinwyd gan gadeirydd cymdeithas y preswylwyr

5 encapçalar la llista bod yn brif ymgeisydd plaid mewn etholiad (“bod ar ben y rhestr” – yng Nghatalonia defnyddir sustem Castilia ar gyfer etholiadau, lle nad yw ymgeisydd yn cynrychioli etholaeth, ond bod rhestr o ymgeiswyr ar gyfer cyngor lleol / senedd yn cael eu llunio fesul dinas / thref / pentref neu fesul talaith)

(El secretari general del Partit Popular) accepta que una dona encapçali la llista de Barcelona (Avui 2004-01-13)
Ysgrifennydd cyffredinol Plaid y Bobl (plaid asgell-dde neo-Ffrancoaidd) yn derbyn bod gwraig ar ben y rhestr ar gyfer Barcelona

encapçalar la candidatura (= encapçalar la llista ) bod yn brif ymgeisydd neu yn brif ymgeiswyr plaid mewn etholiad
Dues diputades al Parlament de Catalunya són les candidates més ben situades a encapçalar la canditura
Dwy wraig, y ddwy yn aelodau o Senedd Catalonia, yw’r ymgeiswyr sydd debycaf o fod ar ben y rhestr

encapotar-se
1 (wybren) cymylu, llenwi â chymylau, mynd yn gymylau i gyd
2 encapritxar-se amb (alguna cosa) bod awydd am (rywbeth) yn dod ar (rywun)

encara
1 eto
Està per fer encara Mae heb ei wneud eto
2 hyd yn oed
encara pitjor gwaeth hyd yn oed

encara que
1 er fod

encaramelat
1 â blas taffi arno
2 wedi ei gorchuddio / ei orchuddio â thaffi
3 dall i’r byd (cariadon)

encara menys
1 hynd yn oed llai

encarar
1 (gwn) anelu
2 (tasg) wynebu
Hem d'encarar el futur amb optimisme Rhaid inni wynebu’r dyfodol ag optimistiaeth. ...

encarcar
1 stiffháu, anystwytho; = gwneud yn stiff
2 stiffháu, stiffio, anystwytho; = mynd yn stiff;

encarcat
1 stiff, anystwyth
Va criticar el seu estil encarcarat que fa servir
Beirniadodd ei ddull anystwyth y mae yn ei ddefnyddio

encarir
1 (amb objecte); (pris) codi
2 (sense objecte); codi o ran pris
El marisc congelat s’encareix un 15% per les festes
Mae pris pysgod cregyn yn codi 15% ar gyfer Nadolig

encarir-se
1 mynd yn ddrutach

encarnació
1 ymgnawdoliaeth

encarnar
1 ymgnawdoli
2 (crefydd) ymgnawdoli
3 chwarae (rhan cymeriad mewn ffilm / drama)
El pròxim Bond serà el film número 21 de la saga del famós agent, creat per l'escriptor Ian Fleming el 1953, tot i que encara no s'ha decidit qui l'interpretarà, perquè els productors volen substituir Pierce Brosnan, que l'ha encarnat als últims cinc films.
Rhif 21 yn saga yr asient enwog fydd y ffilm nesaf am Bond, a greuwyd gan y llenor Ian Fleming yn 1953, er na phenderfynwyd hyd yn hyn pwy fydd yn dehongli ei ran am fod y cynhyrchwyr yn ymofyn disodli Pierce Brosnan sydd wedi ei chwarae yn y pum ffilm ddiwethaf

encarnar-se
1 (anaf) iacháu

encàrrec
1 swydd
2 cyfrifoldeb
3 (masnach) archeb
4 neges

encarregada
1 (gwraig) asient: vegeu encarregat

encarregar
1 archebu
2 ymddiried i, rhoi yng ngofal
3 (gwaith) rhoi’r gyfrifoldeb i, rhoi gwaith i
4 rhoi tasg i rywun, siarso
Li va encarregar que afrontés el repte de sobreviure un més als carrers amb trenta euros
Siarsiodd iddo wynebu’r sialens o oroesi am fis ar y stryd â thri deg o iwros

encarregar-se de
1 cymryd cyfrifoldeb am, cymryd gofal am
2 ymgymryd â

encarregat
1 â chyfrifoldeb

encarregat
1 arolygydd = un â chyfrifoldeb dros

encarrilar
1 rhoi ar ben eich ffordd

encartellar
1 rhoi posteri


encartonar
1 rhoi mewn bocus cardfwrdd

encartonar-se
1 mynd yn stiff fel cardfwrdd

encasellar
1 rhoi rhywbeth mewn twll colomen

encasellar-se
1 teipgastio

en cas que
1 pe, os digwydd i
Tardà (ERC) insta a modificar l'article de la Constitució espanyola que preveu la invasió militar de Catalunya en cas que s'independitzi
(Yr Aelod Seneddol) Tardà (ERC) yn mynnu bod yr adran yn y Cyfansoddiad Castilaidd sydd yn sôn am (“yn rhagweld”) ymosodiad ar Gatalonia petái hi’n datgan annibyniaeth yn cael ei newid

encastar
1 gosod i mewn
2 gwelyo

encastar-se
1 mynd yn sownd
El cotxe robat es va encastar contra un arbre
Aeth y car oedd wedi ei ddwyn yn sownd i goeden

encaterinar-se amb
1 bod ar rywun awydd am (beth); yn dod ar (un)

encatifar
1 carpedu

encauar
1 cuddio mewn lle dirgel

encausar
1 rhoi cyfraith ar, rhoi cwrt ar
Alguna organització catalana s'hauria d'encarregar de fer un seguiment d'aquests energúmens de la COPE i procurar encausar-ne algún per incitació al racisme
Dylai rhyw gymdeithas Gatalanaidd ymrwymo i ddilyn yr hyn a ddywedir gan y penboethiaid hyn o’r radio COPE er mywn ceisio rhoi cwrt ar ambell un am annog hiliaeth
2 erlyn (cyfraith)

encausat
1 un cyhuddiedig, un gyhuddiedig = un sydd yn dod ger bron llys ar ôl ei gyhuddo o drosedd
La policia va registrar el domicili dels dos encausats
Archwiliodd yr heddlu gartref y ddau oedd wedi eu cyhuddo

encavalcament
1 gorgyffwrdd, gorgyffyrddiad, gorymyl

encavalcar
1 rhoi yn fforchog ar
2 gorymylu ar, gorgyffwrdd â

encavalcar-se
1 gorymylu. gorgyffwrdd

encavallada
1 ffrâm, fframwaith

encebar
1 bwydo (anifail)
2 tewháu (anifail) (amb = â)
3 llwytho (gwn)

encèfal
1 ymennydd

encefalitis
1 llid yr ymennydd, enseffalitis

encegador
1 llachar
2 dallol, digon i’ch dallu, llachar

encegament
1 dallu
2 cariad ffôl (tuag at rywun)

encegar
1 dallu

encegat
1 dall = wedi ei ddallu / ei dallu
2 encegat d’ira o’ch cof

encenall
1 siafin
foc d’encenalls tân siafins
2 chwiw, peth dros dro

encendrar
1 gorchuddio â lludw

encendre
1 cynnau (tân, lamp)
2 cynnau (golau)
va encendre el llum cyneuodd y golau
3 tanio (matshen)
4 cynnau (nwy)
5 tanio, cyffrói
6 encendre la sang digio

encendre’s
1 mynd ar dân

encenedor
1 tanydd sigarennau
2 taniwr = dyféis tanio

encens
1 arogldarth
2 gweniaith

encep
1 cyff (reiffl)

encerar
1 cwyro
2 twyllo

encerat
1 oelcloth, olcloth, orcloth

encercar
1 archwilio

encerclament
1 amgylchyniad

encerclar
1 amgylchynu

encert
1 dyfaliad da
2 llwyddiant
3 ateb cywir
4 ergyd (targed)
5 medrusrwydd
6 doethineb
7 pwyll, callineb
8 amb encert (adferf) yn ddoeth

encertadament
1 yn ddoeth

encertar
1 taro (targed)
2 dyfalu’n iawn
3 dewis yn gywir, ateb yn iawn
quantes respostes heu encertat? sawl ateb ych chi wedi ateb yn iawn?

4 encertar-lo bod yn gywir, bod yn iawn
encertar-lo de ple bod yn hollol gywir, bod yn hollol iawn
L'has encertat de ple, noi! Rwyt ti wedi taro’r hoelen ar ei phen, bachan! Rwyt ti’n hollol iawn, bachan!

5 encertar en el teu desencert cwympo ar eich bai, syrthio ar eich bai
Sabràs encertar en el teu desencert? A gwympi di ar dy fai?

encertat
1 purion

encès
1 poeth
discussió encesa dadl boeth

encesa
1 goleuad, goleuo
a encesa de llums ym min twyllnos, rhwng dau olau, gyda’r cyfnos, yn y gwyll, pan fo gyfliw gŵr a llwyn, wedi bo nos, ar awr y teiliwr, gyda’r nos, pan fo hi’n nosi, rhwng dau liw (“ar oleuo’r goleuadau”)
2 (injan) tanio, taniad


encetar
1 cychwyn ar
2 dechrau siarad am
3 dechrau (gweithred)
4 dechrau defnyddio
5 torri tafell gyntaf
6 dechrau (bwyta rhywbeth)
encetar el vostre entrepà dechrau bwyta eich brechdan
7 defnyddio am y tro cyntaf
8 rhwbio, gwneud yn dost

enciam
1 letusen

enciamera
1 powlen letus

encíclica
1 cylchlythyr

enciclopèdia
1 gwyddoniadur

encimbellar
1 rhoi ar y top
2 codi i’’r top

encinta
1 gwraig feichiog

encís
1 swyn
2 torri ar draws yr hyn y mae rhywun yn ei ddweud
Perdoneu aquest petit encís
Ga i dorri ar eich traws i ddweud rhywbeth?

encisador
1 swynol
un olor fortament encisadora oglau swynol dros ben
La muntanya de Montserrat és un lloc encisador Lle swynol yw mynydd Montserrat

encisam
1 letus (Cataloneg yr Ynysoedd) [Cataloneg Canolog: enciam]

encisar
1 swyno, rheibio

en clau d’humor
1 mewn ffordd ddigrif

enclaustrar
1 cau mewn clwysty
2 cyfyngu (i ryw le)
estar enclaustrat bod wedi’ci cyfyngu
estar enclaustrat en un hotel
bos wedi’ch cyfyngu i’r gwesty (heb allu mynd a dod yn ôl eich dymuniad)

enclavament
1 cilfach, clofan, mewngload
2 cyd-gload, cyd-gloi

enclavar
1 ffitio i mewn, gosod i mewn

encloure
1 cau i mewn

enclusa
1 einion

encobrir
1 cuddio
2 (trosedd) cuddio
3 (trosedd) bod gan rywun ran mewn trosedd, bod yn gyfrannog mewn trosedd
4 llochesu (adyn, troseddwr)

encoixinar
1 clustogi

encoixinat
1 clustogog
2 sobre encoixinat amlen glustogog

encolar
1 gludo

encolerir-se
1 digio

en col·laboració de
1 mewn cyd-weithrediad â

encolomar
1 rhoi
2 rhoi (tasg annymunol) i arall

encomanadís
1 heintus, ymledol = (clefyd) y gellir ei gael trwy gyffwrdd â chlaf,
neu trwy bod yn agos iddo

encomanar
1 rhoi i (tasg)
2 archebu (bwyd mewn bwyty)
3 gofyn am
4 encomanar-li (a algú) {una malaltia} heintio
encomanar-se bod yn heintiol, bod yn heintus
5 cael (clefyd)
una malaltia venèria que li va encomanar a l’actoR
clefyd gwenerol a gafodd yr actor
6 encomanar-li (berf â gwrthrych) ymddiried i = (arian, gemau) i’w cadw yn ddiogel
7 encomanar-se a ymddiried i = (person) i arall gael gofalu amdano / amdani, chwilio lloches gan
no sap pas a quin sant encomanar-se wyr e ddim at bwy i droi
8 heintio

encomi
1 moliant

en companyia de
1 yng nghwmni

en comparació amb
1 o’i gymharu â

en comptes de
1 yn lle

en concepte de
1 fel
Cobren 14.000 pessetes al més en concepte de lloguer
Maent yn codi 14,000 o besetas ganddo fel rhent

en concret
1 pendant
No tinc cap preferència en concret does dim sydd yn ddewisach gen i, y naill neu’r llall ohonynt wnaiff y tro

en condicións...
1 mewn cyflwr..., mewn sefullfa...
en condicions molt precàries a hithau’n fain iawn arnynt

en conflicte
1 yn gwrthdaro â’i gilydd, yn tynnu’n groes i’w gilydd
en conflicte cenhedloedd yn benben â’u gilydd

encongir
1 crebachu

encongir-se
1 tynnu at ei gilydd (dillad)

encongit
1 wedi tynnu at ei gilydd
2 wedi crebachu (person)

en conseqüència
1 fel canlyniad

en consideració de
1 gyda golwg ar

en contacte amb
1 mewn cysylltiad â

encontorns
1 cylch = ardaloedd cylchynnol
als encontorns de Caer-dydd yn ardal Caer-dydd

en contra
1 yn erbyn y peth

en contra de
1 yn erbyn

encontrar
1 cwrdd â
2 dod o hyd i

encontre
1 anlwc
2 gêm (chwaraeon)
3 (car) gwrthdrawiad
un encontre fortuït cyfarfod trwy hap a damwain
sortir a l’encontre de mynd i erbyn

encoratjador
1 calonogol

encoratjar
1 calonogi
2 encoratjar a fer aluna cosa

encorbar
1 calonogi

encortinar
1 cyrtennu = rhoi cyrten (dros ffenestr)
2 cyrtennu = rhannu lle â chyrten

en cos de camisa
1 yn llewys ei grys / ei chrys

encrespat
1 el mar és molt encrespat mae môr mawr, garw, gerwin, moriog

encreuament
1 croes-heol, croesffordd
2 croesdoriad

encreuar
1 croesi
2 croesi = rhyngfrido
3 encreuar els dits croesi’ch bysedd

encrostar
1 crawennu, cramennu, crofennu, crostennu, gorchuddio â chrawen


encruelir
1 gwaethygu, gwneud yn waeth
2 pwysleisio
3 ymhyfrydu yn ei chreulondeb / ei greulondeb

enculada
1 tingnychiad, rhyw rhefrol, cyfathrach rywiol refrol; (ffigurol) fe’i defnyddir wrth sôn am driniaeth ddarostyngol / fychanol
ERC llença merda sobre CiU. Mentrestant ERC rep enculada rera enculada per part del PSC (Fòrum Vilaweb 2005-03-08)
Mae ERC (plaid genedlaethol adain chwith) yn pardduo (“taflu cachu ar ben...”) CiU (plaid ranbarthol adain dde). Yn y cyfamser
mae ERC yn cael ei chnychu yn y din dro ar ôl tro (“yn derbyn tingnychiad ar ôl tingnychiad”) gan y PSC (Plaid Sosialaidd Catalonia, sydd yn bro-Gastilia ei hanian)

encuny
1 bathydd = stamp ysgythredig at argraffu llun ar ddeunydd meddalach,
at fathu arian (arian cochion, arian gleision, etc) , medelau, etc

encunyar
1 bathu

endarrera
1 wysg ei chefn (lleoliad)
2 yn ôl (amser)

endarreriment
1 llaesiad yn ôl
2 endarriments = (gwaith) ôl-groniad
3 endarriments = (arian) ôl-daliadau
4 (seicoleg) digynyddedd

endarrerir
1 gohirio

endarrerir-se
1 endarrerir-se en les pagaments methu â thalu o fewn yr amser penodedig

endarrerit
1 wedi eich gadael ar ôl
quedar-se endarrerit bod wedi eich gadael ar ôl
quedar-se endarrerit en el desevolupament dels nous sectors energètics bod wedi eich gadael ar ôl yn natblygiad y sectorau ynni newydd

endarrerit
1 rhywun sydd ar ôl yr oes

endavant
1 ymláen
2 ymláen = i’r dyfodol
d’aquí endavant o hyn ymláen
per endavant ymlaén llaw
Hem de mirar endavant, però no podem oblidar el passat
Mae rhaid i ni edrych ymláen, ond allwn ni ddim anghofio’r gorffennol
3 (ebychiad) Endavant! Ymláen!


endebades
1 un ofer

en defensa de
1 o blaid

endegament
1 sianeli

endegar
1 cymoni, trefnu
Els Zoos Europeus endeguen una Campanya en defensa dels Tigres
Zwau Ewrop yn dechrau ymgyrch amddiffyn y teigr
S'endeguen fosses comunes per enterrar els morts
Trefnir beddau cyffredin i gladdu’r meirwon
2 sianelu

endemà
1 diwrnod canlynol
2 l’endemà (adf) drannoeth
3 l’endemà de drannoeth

endemés
1 at hyn

endemesa
1 ffolineb

endèmia
1 clefyd endemig

endèmia
1 clefyd endemig

endèmic
1 endemig

endemig
1 en l’endemig yn y cyfamser

endengat
1 en l’endemig yn y cyfamser

endergues
1 eiddo, pethau
2 manion
3 cleber
Deixa’t estar d’endergues Paid malu awyr, Paid hwaldodi

enderiar-se
1 dechrau dwli

enderivell
1 rhaff
2 enderivells ystryw, cast

enderroc
1 dymchweliad
realitzar una duríssima campanya de setge i enderroc (Gwleidyddiaeth) cynnal ymgyrch ffyrnig o warchae a chwalu
2 enderrocs malurion

enderrocador
1 chwalwr
2 chwalwr hen adeiladau

enderrocament
1 chwalfa tai, chwalu tai

enderrocar
1 dymchwel, chwalu, tynnu i lawr
2 difetha
3 dymchwel (llywodraeth)

enderrossall
1 dymchwel, chwalu, tynnu i lawr

endeutar
1 peri i fod mewn dyled

endeutar-se
1 mynd i ddyled

endeutat
1 mewn dyled
estar endeutat bod men dyled

endeví
1 dewin
2 no sóc pas endeví does dim syniad gen i

endevinable
1 rhagweladwy

endevinació
1 proffwydoliaeth

endevinaire
1 dewin

endevinalla
1 pos

endevinament
1 proffwydoliaeth

endevinar
1 dyfalu
2 datrys (pos)
3 rhagddweud
4 darllen (meddyliau )
5 endevina qui t’ha pegat!
dyn a wyr pwy a’i gwnaeth

endiablat
1 diawledig


endiabladament
1 yn diawledig = iawn, iawn
endiabladament eficient yn ddiawledig o effeithiol

endiastradament
1 yn ddireidus

endiastrat
1 dieflig

endimoniar
1 rheibio, witsio

endimoniat
1 diawledig
Quina força endimoniada podia fer tot això?
Pa rym diawledig allai wneud hyn i gyd?
2 direidus

endins
1 i mewn, ymhéll i mewn
2 mar endins ymhéll i’r môr

endinsament
1 pant (tir)

endinsar
1 gosod i mewn

endinsar-se
1 treiddio
2 sodro ei hun yn sownd (yn rhywbeth)

endintre
1 (= endins) mewn

endinyar
1 rhoi (ergyd)

en directe
1 (teledu) yn fyw

en direcció de muntanya cap a mar
1 (Barcelona) o’r mynydd tuag at y mor
[Carrer Muntaner] El seu traçat descendent en direcció de muntanya
cap a mar, com una mena de gegantí tobogan, s’inicia al barri
de la Bonanova
(Heol Muntaner) Heol ar riw yw hon, o’r mynydd tuag at y môr, fel rhyw fath o lwybr toboganau cawraidd, sydd yn cychwyn yn ardal y Bonanova

endívia
1 ysgallen y meirch (Cichorium endivia)

endocardi
1 endocardiwm

endocarp
1 éndocarp

endocrina
1 endocrinaidd

endocrinologia
1 endicrinoleg

endogàmia
1 mewnfridio

endogen
1 mewndarddol

endolar
1 gwisgo mewn dillad galar
2 peri i alaru

endolat
1 yn eich du
2 (tref, pentref) sydd yn galaru

endolcidor
1 melysol

endolcidor
1 melysydd, melyswr

endolcir
1 melysu
2 lliniaru (poen)

endoll
1 plwg
2 soced

endollar
1 plwgio i mewn
estar endollat bod wedi plygio i mewn, bod gennych gysylltiad â’r Rhyngrwyd
Com més facilitats per accedir a la xarxa hi hagi, tant de preu com d'infrastructures de qualitat, més endollats estarem
Mwya’n y byd sydd o gyfleusterau i gysylltu â’r rhyngrwyd, fel y pris ac isadeiledd o ansawdd da, mwya’n y byd y byddwn ni wedi plygio i mewn
2 plwgio = blocio
3 rhoi wrth ei gilydd

endormiscar-se
1 dechrau hepian

endormiscat
1 cysglyd

endós
1 arnodiad, ardystiad

endossar
1 arnodi, ardystio
2 rhoi ar ysgwyddau arall (tasg annymunol)

endrapar
1 llawcio / llowcio (bwyd)

endreç
1 cymenu
2 trefn
3 addurniad
4 mals endreços ysbwriel, jwnc

endreçar
1 cymennu, rhoi trefn ar
2 glanháu
3 cyflwyno (gwaith i un arall)

endreçat
1 cymen
2 anar endreçat bod wedi ei wisgo yn dda

endret
1 ochr
2 wyneb
3 man

endropiment
1 diogrwydd

endropir-se
1 mynd yn ddiog

en dues ocasions
1 ddwywaith

enduriment
1 calediad

endurir
1 caledu
2 stiffháu

endur-se
1 mynd â (rhywbeth) i le arall
(Arwydd mewn bwyty) “Menjars per endur-se a casa” “Bwyd i fynd allan”
2 endur-se el primer premi ennill y wobr gyntaf
Botifler de l’any: N'hi ha tants que haurien d'endur-se el primer premi... que no se ni per on començar!
Bradwr y flwyddyn: Mae cymaint a ddylai ennill y wobr gyntaf fel nad wyf yn gwybod lle i ddechrau.

endur-se un disgust
1 siomi

endur-se tots els riscos
1 derbyn pob perygl

Eneas
1 Aeneas

en efecte
1 fel prawf o hyn
2 yn union, yn hollol, yn gymwys

en el fons
1 mewn gwirionedd

en el marc de
1 yng nghyd-destun (rhywbeth)

en el menor termini possible
1 cyn gynted ag y bo modd
Cal trobar una solució en el menor termini possible Mae rhai dod o hyd i ateb cyn gynted ag y bo modd

en el moment oportú
1 yn amserol

enemic
1 gelyniaethus

enemic
1 gelyn
passar-se a l’enemic mynd at ochr y gelyn
2 amb amics així no ens fan falta enemics â ffrindiau felly does eisiau arnom yr un gelyn
3 No feu mai el que l'enemic vol ni estar mai on us vol
Peidiwch byth â gwneud yr hyn y mae’r gelyn yn ymofyn i chi ei wneud, na bod byth yn y fan y mae e’n ymofyn

enemistar
1 peri i fod yn elyn, torri cyfeillgarwch

enemistar-se
1 mynd yn elynion
2 ffraeo â : enemistar amb

enemistat
1 gelyniaeth

energètic
1 egnïol

energia
1 egni
actuar amb la màxima energia rhoi pob gewyn ar waith, mynd ati o ddifri
2 pendantrwydd
3 energia hidràulica grym dŵr

enèrgic
1 egnïol (ymarfer)
2 bywiog
3 ymdrechgar
4 egnïol (person)
5 nerthol, cryf (ymgyrch)
6 nerthol (ymosodiad)
manifestar el més enèrgic rebuig contra (alguna cosa) mynegi’ch gwrthwynebiad llwyr i (rywbeth)
7 llym (mesur)

energumen
1 un wedi ei feddiannu gan y diafol
2 penboethyn, rhywun sydd wedi ymrói yn llwyr i ryw syniad ac yn mynd i’r eithafion oherwydd hyn

enervar
1 gwanháu

enèsim
1 cant a milfed
per enèssima vegada am wn i ddim sawl gwaith, am ddyn a wyr sawl gwaith;
am wn i ddim faint o weithiau, am ddyn a wyr faint o weithiau

enfadar
1 digio (hefyd: fer enfadar)

enfadar-se
1 digio, mynd yn grac
enfadar-se (amb algú) digio (wrth rywun)


enfadeir
1 gwneud yn ddi-flas

enfadós
1 blinderus

enfaixar
1 rhwymo o gwmpas
2 dirwyn o gwmpas

enfangar
1 gwneud yn lleidiog, sarnu

enfangar-se
1 suddo i’r llaid

enfangat
1 lleidiog
Els camps estan molt molls i molt enfangats
Mae’r caeau’n wlyb dros ben ac yn lleidiog iawn

enfarfec
1 niwsans
2 helynt, trafferth
3 annibendod

enfarfegar
1 gorlwytho

enfavar-se
1 enfavar-se amb dotio dros

en favor de
1 o blaid

enfebrar-se
1 cael twymyn

enfeinat
1 prysur, bishi
2 fer l’enfeinat cymryd arnoch fod yn brysur

enfellonir
1 gwylltio

enfereir-se
1 gwylltio

en ferm
1 pendant
una oferta en ferm cynnig pendant

enfervorir
1 cyffrói
2 ennyn (brwdfrydedd)

enfilall
1 cordyn
2 cyfres
un enfilall de mentides rhaff o gelwyddau

enfilar
1 enodwyddo (edau), rhoi / gwthio edau mewn nodwydd
2 llinynnu, cadwyno (perlau) ; rhoi / dodi / gosod (perlau) ar linyn
3 treiddio (â chleddyf)
4 cymryd, mynd ar hyd (llwybr)
El diumenge passat vaig enfilar el Camí dels Francesos amb un amic
Ddydd Sul diwethaf fe euthum ar hyd llwybr y Ffrancod â chyfaill
5 cychwyn ar (broses)
El president enfila el final de campanya
Mae’r llywydd yn dechrau gweithrediadau diwedd yr ymgyrch
6 Cadascú per on l’enfila Pawb at y peth a bo

enfilar-se
1 enfilar-se en (alguna cosa) dringo (rhywbeth)
enfilar-se en un arbre dringo coeden, dringo pren
2 gwylltio
No t’enfilis! Paid a gwylltio!

en filera
1 mewn rhes

enfit
1 diffyg traul

enfocar
1 ffocysu (ffotografiaeth)
2 mynd i’r afael â (problem)

enfocat
1 mewn ffocws

enfollir
1 gwallgofi

enfondir
1 dyfnháu

enfonsament
1 suddiad (llong)
2 cwymp (adeilad)
3 ymsuddiant (tir)

enfonsar
1 suddo (llong)
2 sodro i mewn
3 gyrru i mewn (hoelen)
4 peri i gwympo (adeilad)
5 peri i fethu (cynllun)

enfonsar-se
1 suddo (llong)
Diuen que les rates son les primeres a abandonar un vaixell que s'enfonsa
Maen nhw’n dweud taw y llygod yw’r rhai cyntaf i ffoi o long sydd yn suddo
2 cwympo (adeilad)
L’immoble que es va enfonsar a Olot ahir
Y tŷ a gwympodd ddoe yn Olot
3 suddo (mewn llaid, tywod)
4 ymsuddo (tir)
5 methu [cynllun]

enfora
1 y tu allan
2 a l’enfora de ac eithrio
3 fer-se enfora symud i ffwrdd

enfora de
1 ac eithrio

enforcall
1 cyffordd

enformador
1 cyn, gaing

enformar
1 ffurfio
2 mowldio

enfornar
1 ffwrnio = rhoi yn y ffwrn
la pala d’enfornar rhaw ffwrn

enfortir
1 cryfháu

enfortir-se
1 cryfháu

enfosquir
1 tywyllo
2 (Art) cysgodi, tywyllu (llun)

enfredorir
1 peri i ddal annwyd

enfront
1 talwyneb, ffasâd
2 enfront de ar gyfer
3 enfront aquest problema o ystyried y broblem hon

enfrontament
1 gwrthdaro
2 enfrontament civil gwrthdaro rhwng gwahanol garfanau yn y gymdeithas
3 ffrae

enfrontar
1 wynebu

enfrontar-se
1 wynebu ei gilydd (brwydr)
2 wynebu (problem)
3 (chwaraeon) chwarae yn erbyn )

enfront de
1 ar gyfer, yng nghyfer
2 o’i gymharu â

en funcions
1 (swyddog) dros dro
el ministre d’Agricultura en funcions y Gweinidog dros Amaeth dros dro

enfundar
1 gweinio (cleddyf)
2 rhoi mewn ces

enfurir
1 gwylltio

enfurismar
1 gwylltio
2 blino

engabiar
1 rhoi mewn caetsh
2 carcharu

engalanar
1 addurno

engaliador
1 aderyn gyddgam

engalipar
1 twyllo
T’han ben engalipat Maent wedi dy dwyllo a dyna’r gwir

engallar-se
1 eich trwsio eich hun .
2 brolio

engaltar
1 anelu (gwn, dryll)
2 rhoi (ergydion)
3 dir (pethau sarháus)

engalzar
1 cysylltu wrth ei gilydd
2 dal

enganar
1 twyllo (Cataloneg yr Ynysoedd)
el Dia d’Enganar (“dydd twyllo”) Diwrnod Ffŵl Ebrill (ynys Menorca; fel arfer yn y Gwledydd Catalaneg fe ddathlir diwrnod tebyg ar 28 Rhagfyr (Dia dels Innocents “dydd y diniweitiaid” Gwyl y Gwirioniaid). Daw gŵyl y Menorciaid o gyfnod goresgyniad yr ynys gan Loegr (deng mlynedd a thrigain, 1708-1756, 1763-1781, 1798-1802).

enganxada
1 bachiad
2 (trên) bachia, cysylltiad
3 gludiad
4 dal (bys / bysedd yn y drws)

enganxador
1 gludog

enganxar
1 bachu
2 cael gafael yn
3 dal (ar ffilm)
4 enganxar a / en gludo wrth
estar enganxat a la televisió bod ynghlwm wrth y teledu
La resta del dia vaig estar enganxat a la tele Am weddill y dydd roeddwn i ynghlwm wrth y teledu
5 bachu, cysylltu (trên)
6 ychwanegu neges at fforwm
He tornat a enganxar aquest missatge publicat anteriorment
Rwy i wedi ychwanegu’r neges hon a gyhoeddwyd yn barod

enganxar-se
1 cael eich dal
2 enganxar-se els dits a la porta dal eich bysedd yn y drws
S'hi enganxaran els dits
Bydd ef yn cael dolur (yn sgil yr hyn a wnaed ganddo - er enghraifft, cyhuddo rhywun o gamwedd heb yr un dystiolaeth yn gynsail i’r cyhuddiad) (“bydd yn dal ei fysedd yn y drws”)
3 mynd yn gaeth i gyffur
Amb disset anys acabats de fer es va enganxar a la cocaïna
Pan oedd yn ddwy ar bymtheg oed aeth yn gaeth i cocân

enganxós
1 gludog

engany
1 twyll

enganyar
1 twyllo
Les aparences enganyen Nid wrth ei big y mae prynu cyffylog

enganyapastor
1 (aderyn) troellwr, gafr y gors

enganyifa
1 twyll
fer-li una enganyifa (a algú) twyllo un

enganyós
1 twyllodrus
2 dichellgar (person)

engargussar-se
1 cael ei ddal / ei dal yn y llwnc
2 cael ei flocio / ei blocio

engatar-se
1 meddwi
Si bec aquest Cap d’Any, m'engataré, perquè estic desmoralitzat
Os yfaf y Noswyl Galan hon byddaf yn meddwi am fy mod yn ddigalon

engavanyar
1 bod yn dramgwydd [dillad]
2 gwasgu (esgid)

engegada
1 taniad (car)
2 gollyngiad (ebychiad)
3 taniad, saethiad (saethyn)

engegar
1 tanio (modur)
2 gollwng (ebychiad)
3 saethu (saethyn)
4 engegar-li el gos (a algú) hysu ci (ar rywun)
5 sefydlu (ffatri)
6 rhoi ar waith (peiriant)
7 taflu, lluchio (carreg, pêl)
2 tanio (ergyd)
8 engegar un tret a tanio ar
9 cael gwared o
10 dangos y drws i (rywun)
11 rhoi’r sac i (rywun)
12 gollwng (llw)
13 rhyddháu (anifail)
14 canu (clychau)
15 cychwyn (cronfa)
16 dechrau (mater)
17 engegar (algú) a passeig peri i rywun hel ei bac, cael ymadael â rhywun (“gollwng (rhywun) i dro”)
engegar (algú) a dida peri i rywun hel ei bac, cael ymadael â rhywun (“gollwng (rhywun) i laethfam”)
engegar (algú) a prendre la fresca peri i rywun hel ei bac, cael ymadael â rhywun (“gollwng (rhywun) i gymryd yr awyr go-oer”)

engegar-se
1 cychwyn (injin)

engelosir
1 peri i fod yn genfigennus

engendrar
1 cenhedlu
2 cyhyrchu

enginy
1 medrusrwydd
2 sgil
3 deallusrwydd
4 més val enginy que força gwell deallusrwydd na nerth

enginyar
1 dyfeisio

enginyar-se
1 llwyddo i

enginyer
1 peiriannwr
2 enginyer de camins peiriannydd heolydd
3 enginyer de mines peiriannydd mwyngloddiau
4 enginyer químic peiriannydd cemegol

enginyeria
1 peirianneg

engiponar
1 taflu wrth ei gilydd
2 gwneud ar frys

englantina
1 (Jasminum grandiflorum) math ar jasmin
2 blodyn aur a gyflwynir yn y ‘jocs florals’ (math ar eisteddfod) ar gyfer y farddoniaeth wlatgarol orau

englobar
1 amgylchu, cylchynnu
2 cynnwys
El terma cultura pot ser molt ampli, pot englobar la dansa, l’artesania, fins i tot la cuina
Gall yr ymadrodd “diwylliant” fod yn eang iawn, gall gynnwys dawns, creftwiath, ac hyd yn oed coginio

englotir
1 llyncu, llawcio, llowcio

engolir
1 llyncu
TARDDIAD: en-, gola = llwnc

engomar
1 gymio, gludo

engonal
1 cesail y morddwyd, gwerddyr

engraellat
1 rhwyllt, dellt
2 delltwaith

engranar
1 cydio, gafael

engranatge
1 gafael (gêrs)

engrandir
1 mwyháu, ehangu, helaethu

engrandir-se
1 tyfu
2 mynd yn fwy

engrapar
1 gafael yn dynn yn...
2 staplo

engreix
1 tewychu, tewychiad
un porc d'engreix mochyn tew, mochyn pasgedig

engreixar
1 tewychu,, pesgu, lardo, tewháu
2 iro
3 gwrteithio (tir)

engreixar-se
1 mynd yn dew, rhoi pwysau ymláen
S’ha engreixat tant en dotze mesos, que ja ni tan sols cap a la seva cadira
Mae e wedi mynd mor dew yn ystod deuddeg mis fel nad yw’n ffitio yn ei gadair bellach
2 mynd yn gyfoethog

engreixinar
1 iro

engrescador
1 calonogol, ysbrydolgar


engrescar
1 calonogi, ysbrydoli, annog
2 cyffrói, ennyn brwdfrydedd

engrescar-se
1 cyffrói
2 engrescar-se amb (alguna cosa) dotio (ar rywbeth)

engrillonar
1 engrillonar (algú)
..a/ llyffetheirio, hualu, cadwyno
..b/ (= emmanillar) gefynnu (rhywun), rhoi gefynnau (ar ddwylo rhywun), rhoi (rhywun) mewn gefynnau;
TARDDIAD: grilló = llyffethair, hual


engripat
1 estar engripat bod â’r ffliw arnoch

engroguir
1 melynu = gwneud yn felyn

engroguir-se
1 melynu = mynd yn felyn

engròs
1 cyfanwerth
2 a l’engròs yn gyfanwerth

engruna
1 briwsionyn
2 tipyn bach
3 engrunes briwsion, gweddillion (pryd o fwyd)
Com a catalans, tenim tots els deures pero cap dret, excepte les engrunes que quedan de la seva taula
Fel Catalaniad, mae gennym yr oblygiadau i gyd ond dim hawl, ar wahân i’r briwsion sydd yn weddill o’u bwrdd (= bwrdd y Castiliaid)
4 una petita engruna rhywbeth bychan, dibwys
ser una petita engruna bod yn fychan iawn, bod yn aruthrol fychan
Els problemes que tenim nosaltres aquí a Catalunya són un petita engruna comparant amb el que pateixen els occitans
Mae’r problemau sydd gennym ni yma yng Nghatalonia yn aruthrol fychan wrth yr hyn y mae’r Ocsitaniaid yn ei ddioddef

engrut
1 baw
2 past = glud

enguany
1 eleni

Énguera
1 trefgordd (la Canal de Navarrés)
Castileg: Énguera

en guerra
1 mewn rhyfel

enguixar
1 plastro
2 plastro = rhoi mewn plastr

en homenatge a
1 i dalu teyrnged i

enhorabona
1 llongyfarchiadau, llongyfarchion
2 donar-li l’enhorabona (a algú) llongyfarch (rhywun)
3 estar d’enhorabona bod gan un lwc, bod yn lwcus
4 L’enhorabona! Llongyfarchiadau!

enigma
1 dirgelwch; enigma

enigmàtic
1 enigmatic, enigmataidd, dyrys, dirgel
2 pos = i’w ddatguddio neu i’w ddatrys

enjogassat
1 chwaraeus

enjoiar
1 addurno â gemau

enjoiat
1 gemog
2 dones enjoiades menywod yn emau i gyd

enjorn
1 yn gynnar (Deheubarth Gwledydd Catalonia)

enjudiciament
1 barn
2 enjudiciament civil achos sifil
3 achos o drosedd

enjudiciar
1 erlyn, rhoi’r gyfraith ar

en l’actualitat
1 ar hyn o bryd
L’objectiu del govern de Castella és erosionar l'economia de Catalunya i, de fet, em sembla que ja ho està fent en l'actualitat
Diben llywodraeth Castilia yw erydu ecónomi Catalonia, a mewn gwirionedd mae’n ymddangos imi mai dyna maent yn ei wneud ar hyn o bryd

enlairament
1 dyrchafiad
2 esgyniad, esgynfa (awyren)

enlairar
1 codi, dyrchafu

enlairar-se
1 ymgodi
2 esgyn, codi i’r awyr (awyren)

enlaire
1 fry (lleoliad)
2 i fyny (cyfeiriad)
3 estar enlaire heb ei benderfynu / heb ei drefnu / bod yn amhendant / bod yn y gwynt
4 més enlaire nes i fyny
5 Mans enlaire! Breichiau’n uchel!
6 deixar una qüestió enlaire peidio â dod i benderfyniad ynglyn â rhyw fater
7 engegar enlaire difetha (cynllun)
8 quedar amb el cul enlaire cael eich dal ar y gamfa (“aros â’ch tin i fyny”)

en la postguerra
1 yn y cyfnod ar ôl y rhyfel

en la seva última visita
1 yn ystod ei ymweliad diwethaf

en la vida quotidiana
1 yn ein bywyd beunyddiol

en les ocasions especials
1 ar achlysuron arbennig

enllà
1 draw (lleoliad)
2 draw (symudiad)
3 ymhellach yn ôl (amser)
4 ymhellach ymláen (amser)
5 d’ahir enllà o ddoe ymláen
6 ymhellach i ffwrdd
7 ença i enllà
8 més enllà de y tu hwnt i
9 més enllà de ar ôl (amser cloc)
10 el més enllà y byd a ddaw

enllaç
1 dolen-gyswllt
2 (traffordd) cyffordd
3 (rheilffordd, metro) cyffordd
Martorell Enllaç (enw gorsaf) Cyffordd Martorell
4 cysylltiad (teithio)
5 cysylltiad
6 cysylltwr, llatai; camolwr
7 enllaç sindical stiward, cynrychiolwr undeb llafur mewn gweithlu ar gyfer aelodau’r gweithlu
8 uniad, priodas
9 (Milwreg) cysylltiad, cyswllt
10 cwrdd (symudiadau llongau)
11 perthynas
12 cyfuniad (ieithyddiaeth)
13 (tudalen ar y rhyngrwyd) dolen-gyswllt
Hi ha un enllaç que et porta a una pàgina d’informació sobre els PaÏsos Catalans
Y mae dolen-gyswllt sydd yn mynd â thi i dudalen â gwybodaeth am Wledydd Catalonia

enllaçar
1 cysylltu, uno
2 enllaçar amb (trafnidiaeth) mynd o un (linnell) i arall
3 clymu wrth ei gilydd
4 cyfuno (cynaniad geiriau)

enllaçar-se
1 cael ei chysylltu, cael ei gysylltu
2 priodi

enllardar
1 blonegu = iro â bloneg
2 stwffio â chig moch (selsigen)
3 budro (â saim)

enllaunar
1 rhoi mewn tùn, mewn tuniau

enllefiscar
1 gwneud yn ludog
2 gwneud yn seimllyd

enllepissar
1 gwneud yn ludog

enllepissar
1 gwneud yn seimllyd

enllestir
1 gorffen
2 cymennu
3 paratói (?ar hast)

enllestir-se
1 brysio, prysuro, hasto

enlletgiment
1 anharddiad

enllestit
1 wedi ei gorffen / wedi ei orffen, gorffenedig

enlletrat
1 dysgedig
2 pedantig (difrïol)

en llibertat
1 rhydd, mewn rhyddid
2 byw mewn rhyddid

enllistar
1 ymrestru = rhoi ar restr
2 ymrestru, listio = rhoi ar restr ar gyfer gwasanaeth milwrol
3 ymrestru, listio= ymuno â’r lluoedd arfog yn wirfoddol

enlloc
1 yn unlle, yn unman (lleoliad)
N l’he trobat enlloc Rw heb ddod o hyd iddo yn unman
enlloc d’Europa y unman yn Ewrop
No vaig enlloc Af i ddim i un man
2 i’r unlle, i’r unman?? (cyfeiriad)

enllosar
1 fflagio, gosod fflagiau, gosod pafin

enllotar
1 gwneud yn lleidiog,
2 pardduo (enw)

enlluentir
1 rhoi sglein ar, sgleinio

enlluernador
1 llachar
2 llachar, disglair (ffigurol)
3 hardd
dona enlluernadora dynes hardd iawn
una posta de sol enlluernadora machlud haul hardd iawn
4 ysblenydd = gwerth ei weld
5 dryslyd aneglur, yn achosi penbleth

enlluernament
1 disgleirdeb

enlluernar
1 dallu, llathru
2 hudo, swyno
3 hudo, swyno (ffigurol)
4 ffwndro, drysu

enlluernar-se
1 cael ei ddallu, ei dallu
2 cael ei hudo, ei swyno
3 cael ei hudo, cael ei swyno (ffigurol)

enlluernat
1 wedi ei dallu, wedi ei ddallu
2 wedi ei hudo, wedi ei swyno
3 wedi ei hudo, wedi ei swyno (ffigurol)

enllumenar
1 goleuo

enllumenat
1 goleuad (car)
2 enllumenat de gas goleuad (nwy)
enllumenat elèctric goleuad trydan
enllumenat públic goleuad heol

enllustrador
1 düwr esgidiau

enllustradora
1 cabolydd = peiriant caboli

enllustrar
1 caboli
2 sgleinio (esgidiau)

en matèria de
1 sydd yn ymwneud â


en més d’una ocasió
1 fwy nag unwaith

enmig de
1 yng nghanol (lleoliad)
enmig de la plaça = ar ganol y sgwâr
2 ymhlîth

ennegrir
1 duo = gwneud yn ddu

ennegrir-se
1 duo = mynd yn ddu

enneguitar-se
1 poeni

ennoblir
1 anrhydeddu
2 dyrchafu, mawrygu (ffigurol)

en nombre encara indeterminat
1 Ni wyddys hyd yn hyn faint yn union

en nombre superior a
1 rhagor na, mwy na

en nom de
1 yn enw
2 er mwyn

ennuegar
1 ennuegar-li dim cynnig gan un at (berson), casáu

ennovar
1 rhoi ar ddeall, rhoi newid am

ennovar-se
1 cael ar deall, clywed newydd am

ennuegar-se
1 tagu ( ar fwyd sy’n mynd i lawr yn chwith)

ennuvolar-se
1 cymylu

en ocasions com aquesta
1 ar adegau fel hyn

en oferta
1 en oferta ar gynnig, ar werth am bris isel ;
articles en oferta nwyddau ar weth am bris isel

enòfil
1 gwingar = yn hoff o win
2 (eg) gwingarwr, enòfila (eb) gwingarwraig

enologia
1 gwinyddiaeth, gwineg = astudiaeth gwin

enorgullir
1 gwneud yn falch

enorgullir-se de
1 ymfalchïo yn

enorme
1 enfawr, anferth

enormement
1 yn fawr iawn

enormitat
1 anferthedd

l’Énova
1 trefgordd (la Ribera Alta)

en parella
1 fel pâr priod
la vida en parella = bywyd priodasol

en perill
1 mewn peryg

en ple centre de
1 yn union yng nghanol (rhywbeth)

en plena campanya electoral
1 yn union ar ganol yr ymgyrch etholiadol

en plena forma
1 yn holliach

en plena guerra
1 pan oedd y rhyfel ar ei eithaf

en plenitud de condicions
1 trobar-se en plenitud de condicions meddu ar eich holl gyneddfau

en pocs dies
1 o fewn ychydig ddyddiau

en poques hores
1 o fewn ychydig oriau

en pro de
1 o blaid

en pro o en contra de
1 o blaid neu yn erbyn

enquadarnació
1 rhwymiad
2 taller d’enquadarnació gweithdy rhwymwr

enquadarnar
1 rhwymo (llyfr)

enquadrar
1 fframio (llun)
2 rhoi i mewn (i dîm)
3 canoli (ffoto)
4 gwneud yn aelod o blaid

enquadrar-se
1 dod yn aelod o blaid

en que
1 pan
els mesos de maig i juny, en que venen els turistes
misoedd Mai a Mehefin pan ddôn yr ymwelwyr

enquesta
1 arolwg, archwiliad
2 pôl piniwn, arolwg barn (talfyriad ar: enquesta pública )
a les enquestes yn y polau piniwn

enquestar
1 holi

enquestat
1 wedi ei holi

enquestat
1 un sydd wedi ei holi

en qüestió
1 dan sylw, yn y cwestiwn

enquistar-se
1 ffurfio coden

enquitrar
1 tarmacio

enrabiada
1 pwl o dymer, hwrdd o dymer, ffrwydrad o dymer
agafar una enrabiada mynd i natur, mynd o’ch croen, gwylltio (“cymryd pwl o dymer”)

enrabiar
1 digio, gwneud yn ddig, hala yn grac

enrabiar-se
1 digio, mynd yn grac

enrabiat
1 wedi digio, mewn tymer drwg

enrajolar
1 teilio, gosod teils

enramada
1 drysni
2 deildy

enrampament
1 cwlwm gwythi, cramp

enrampar
1 peri cramp, cwlwm gwythi, yn...
2 rhoi sioc trydan

enrampar-se
1 cael cramp, cwlwm gwythi, yn...
Se m’ha emrampat el peu Rw i wedi cael cramp yn fy nhroed
2 cael sioc trydan

enraonar
1 siarad, clebran, dal pen rheswm

enraonat
1 rhesymol

enraonia
1 siarad, clebran

enrarir
1 teneuo

enravenar
1 stiffháu, gwneud yn stiff

enravenar-se
1 stiffháu, mynd yn stiff

en realitat
1 mewn gwirionedd

enredada
1 twyll

enredar
1 rhwydo
2 mynd yn draed moch ar
3 twyllo


en règim de
1 estar en règim de llibertat condicional
bod wedi eich rhyddháu ar fechnïaeth

enregistrar
1 cofrestru
2 recordio

enreixar
1 gosod barrau, gosod grìl (dros ffenestr)
2 gosod reilin (o gwmpas darn o dir)

enreixat
1 grìl
2 rhwyllwaith (ffenestr)
3 delltwaith (gardd)
4 barrau (caetsh)
5 (Cataloneg y De) rhwyd wifrog, weiernetin)

enrenou
1 twrw, sŵn
Pareu de fer tant d’enrenou, tots dos! Peidiwch â chadw cymaint o sŵn, y ddau ohonoch

en representació de
1 ar ran = fel cynrychiolydd

enrera
1 yn ôl (amser)
2 temps enrera ers talwm
bastant de temps enrera beth amser yn ôl erbyn hyn
No se si vas llegir, bastant de temps enrera, volien fer una segona part de la pel·lícula
Wn i ddim a ddarllenaist ti, beth amser yn ôl erbyn hyn, eu bod yn ymofyn gwneud ail ran i’r ffilm
3 mirar enrera edrych yn ôl = cofio ac ystyru pethau o’r gorffennol
4 tornar enrera mynd yn ôl (wrth ddarllen llyfr)


enrere
1 = enrera


en resum
1 o’i grynhói

enretirar
1 tynnu (rhywbeth) yn ôl, symud (rhywbeth) yn ôl
2 symud = cymryd (peth) allan o ryw le

enretirar-se
1 cilio

en retrocés
1 ar drai
2 estar en retrocés bod ar drai

enrevessat
1 cymhleth
Un esquema empresarial i comptable molt enrevessat – i, per tant, opac – que permetia amagar deutes i inflar ingressos i beneficis. És el que es va descobrir fa tres anys amb l’elèctrica Enron
Cyfundrefn fasnachol a chyfrifyddol gymhleth iawn – ac felly, annealladwy – oedd yn ei gwneud hi’n bosibl i guddio’r dyledion ac i chwyddo’r incwm a’r elw. Dyna a ddarganfuwyd dair blynedd yn ôl yn achos y cwmni trydan Enron

enribetar
1 (gwniadwaith) hemio, rhoi ymyl / border, borderu

Enric
1 Henri

enriolar-se
1 bod yn llawn hiwmor
2 torri i chwerthin

enriquir
1 cyfoethogi, gwneud yn gyfoethog

enriquir-se
1 ymgygoethogi, gwneud ei hun yn gyfoethog
enriquir-se a costa d’altri ymgyfoethogi ar gorn eraill

enrobustir
1 cryfháu, gwneud yn gryf

enrobustir-se
1 cryfháu = mynd yn gryf

enrocar
1 castellu (gwyddbwyll)
2 dal y bachyn mewn carreg (pysgota)

enrocar-se
1 llwybro rhwng cerrig

enrogallar-se
1 crygi, mynd yn gryg

enrogir
1 peri i wrido

enrogir-se
1 gwrido
2 mynd yn eirasboeth (metel)

enrojolament
1 gwrido
2 gwrid

enrojolar-se
1 gwrido

enrolament
1 cofrestriad

enrolar
1 cofrestru

enronquir
1 gwneud yn gryg

enronquir-se
1 crygu, mynd yn gryg

enroscar
1 sgriwio (top potel)
2 sgriwio i mewn (top potel)
3 cyfrodreddu
4 torchi = dirwyn yn dorch

enrossir
1 cannu, llifo yn wyn (gwallt)
2 brownio (cig)

enrotllar
1 rholio
enrotllar un pòster rholio poster
enrotllar un mapa rholio map
enrotllar una catifa rholio carped
2 clymu o gwmpas
3 amgylchynu

enrotllar-se
1 rholio, cael eich rholio
enrotllar-se com una persiana rholio fel llen dywyll roler / fel bleind rholio
2 siarad yn hirfaith / bod yn hirwyntog, ysgrifennu’n hirfaith, peidio â dod i graidd rhyw fater
Encara no has contestat la meva pregunta de si creus que Catalunya es una nació.
Si pots i vols contestar ho fas, però no t'enrollis, si et plau; amb un si o un no en tinc prou.
Dwyt ti ddim wedi ateb fy nghestiwn eto - wyt ti’n credu taw cenedl yw Catalonia? Os gelli ac os oes awydd arnat ateb felly y gwnei - ond paid â bod yn hirwyntog, os gweli di’n dda. Wnaif “Ydw”neu “Nag ydw” y tro yn iawn (“â “ie” neu “nage” mae gen i ddigon”)

enrunament
1 dymchweliad
2 cwymp

enrunar
1 tynnu i lawr, dymchwel

enrunar-se
1 cwympo i lawr

ens
1 rhagenw gwrthrychol
2 â’n gilydd
No ens parlem Does fawr o Gymráeg rhyngon ni
3 oddi arnom, oddi wrthym, gennym
Ens ho van comprar Fe brynon nhw e gynnon ni
4 ens + el, la, els, les = ein
Ens vam tallar els cabells Fe gawson ni ein gwallt wed ei dorri
5 berfau atblygol
aixecar-nos codi

ens
1 bod
2 corff = mintai, cynulliad, cymdeithas

ensabonar
1 seboni = rhoi sebon ar
2 seboni (barf)
3 golchi (dillad)
4 seboni = gwenieithu

ensacar
1 sachu = rhoi mewn sach, bagio = rhoi mewn bag

ensaginada
1 crwst pwff

ensaginar
1 blonegu = rhoi bloneg ar

ensagnar
1 ystaenio â gwaed, peri i fod yn waed i gyd

ens agradi o no
1 o’m bodd neu o’m hanfodd

ensaïmada
1 {ensaimada} [math o bastai mawr ar ffurf sbiral, o Ynys Maliorca, o floneg moch, blawd a siwgr]

ensalada
1 salad (Deheubarth Gwledydd Catalonia) [= amanida]

ensarronada
1 twyll, credu celwydd rhywun


ensarronar
1 rhoi mewn bàg
2 dilladu, gwisgo
3 twyllo

ensegonada
1 uwd gwenith

ensellar
1 cyfrwyo

ensems
1 gyda’i gilydd
2 ensems amb gyda
3 ar yr un pryd, ar y tro
4 ensems amb ar yr un amser â

en sentit descendent
1 tuag i lawr, i waered

en sentit figurat
1 tuag i lawr, i waered
2 yn ffigurol

en sentit positiu
1 yn bósitif

ensenya
1 lluman = baner

en senyal de
1 yn arwydd (rhywbeth)

en senyal de protesta
1 i brotestio

ensenyament
1 addysg, hyfforddiant
2 addysg = cyfnod o addysg
3 ensenyament mitjà addysg uwchradd
4 ensenyament universitari addysg brifysgol
5 ensenyament especial addysg adferol = dysgu plant araf eu meddwl
6 addysg = gwaith athrawon
7 addysg = sustem addysg
8 athrawiaeth

ensenyança
1 dysgu = addysgu
2 addysg

ensenyar
1 dangos
2 ensenyar-li el camí dangos y ffordd i
3 dysgu = addysgu

en si
1 tornar en si dod atoch eich hun, deffro, dihuno, dadebru

ensibornar
1 twyllo

ensinistrament
1 hyfforddiant (anifail)

ensinistrar
1 hyfforddi (anifail)

ensitjar
1 rhoi mewn seilo

en solitari
1 ar ei ben ei hun

ensonyat
1 cysglyd

ensopegada
1 llithriad, bagliad
2 llithriad = camgymeriad

ensopegar
1 ensopegar amb dod ar draws
2 (berf â gwrthrych) baglu
3 (berf heb wrthrych) baglu
Tot bon cavall ensopega Mae’r calla weithiau’n colli (“Mae pob ceffyl da yn baglu”)

ensopiment
1 cysgadrwydd
2 diflastod

ensopir
1 hala cwsg ar
2 dod ar (cwsg)

ensopit
1 cysglyd
2 diflas, anniddorol
Una pel·licula benintencionada perà una mica ensopida
Ffilm â bwriadau da ond braidd yn ddiflas
3 didaro, difater
Només quatre o cinc galifardeus i la nostra colla fem xerinola. La gent del poble resta immòbil i ensopida
Dim ond pedwar neu bump o lanciau a’n criw ninnau sydd yn cael hwyl a sbri. Mae’r pentrefwyr yn aros heb symud ac yn ddidaro
4 wedi’ch diflasu
Ja ho saps, si estàs ensopit, anima't a fer-me una visita
Cofia, os wyt ti wedi diflasu, siapa hi a der i ymwéld â mi

ensordir
1 byddaru
2 mynd yn fyddar

ensordir-se
1 cael eich byddaru

ensorrar
1 tynnu i lawr
2 claddu mewn tywod
3 cael y blaen ar (rywun)

ensorrar-se
1 suddo (mewn tywod, llaid)
2 (adeilad) cwympo
quedar ensorrat bod wedi ei chwalu yn wastad â’r llawr
Hi va haver tot una ciutat persa i les seves rodalies ensorrades per un terratrèmol
Cafodd dinas gyfan Bersaidd a’i chyffiniau ei chwalu yn wastad â’r llawr gan ddaeargryn

3 dryllio, colli arno ei hun (person)
estar ensorrat bod wedi’ch dryllio, bod yn ddigalon
Va estar molt ensorrat després del divorci Roedd yn ddigalon iawn ar ôl ysgaru

ensotat
1 suddedig

ensucrar
1 siwgro = melysu â sigwr
2 taenu â siwgr

ensulsiar-se
1 cwympo
2 dadfeilio

ensumar
1 ffroenu
2 gwynto, arogli

ensurt
1 dychryn

ens veurem!
1 da boch chi, da bot ti, hwyl fawr

entabanar
1 twyllo
El País... adorm les consciències i ens etabana amb la idea que una “España plural” és possible (Avui 2004-01-26)
Mae’r (papur newydd) “El País” yn rhoi ein meddyliau i gysgu ac yn ein twyllo â’r syniad fod “Sbaen lle mae pob un o’i chenhedloedd yn gyfartal” (“Sbaen luosog”) yn bosibl

Que no ens entabanin, sisplau. Peidiwn â chael ein twyllo ganddyn nhw, os gwelwch yn dda

entaforar
1 cuddio, cwato

en tant que
1 gan (fod...), am (fod...)
En tant que els estrangers ja disposen d’altres llocs per xerrar en foraster, demano als responsables de Vilaweb que els nous fòrums siguin exclusivament en llengua catalana.
Am fod gan yr estroniaid lefydd eraill i gael siarad yn yr iaith estron (= Castileg), gofynnaf i reolwyr Vilaweb i’r fforymau newydd fod yn yr iaith Gatalaneg yn ddieithriad

entapissar
1 hongian tapestrïau
2 clustogi

èntasi
1 amgrymedd (ar golofn)

entaxonar
1 stwffio
2 pentyrru

entaxonar-se
1 pentyrru, ymgynnull

entaular
1 dechrau (sgwrs)
2 (Y gyfraith) rhoi (cais) i mewn

entaular-se
1 eistedd wrth y bwrdd

entelar
1 cymylu (wybren)
2 tawchu (ffenestr)

entelèquia
1 sylweddoliad, entélechi, gwirfodaeth
2 ffugiad dychymyg, breuddwyd gwrach (wrth ei hewyllys), rhith, rhywbeth nad yw’n bodoli ond yn y dychymyg

en temps de guerra
1 ar adeg rhyfel

en temps llunyans
1 ers talem

entendre
1 deall
De veritat que no ho entenc Nid wyf yn deall dim arni, Ni wyf yn deall y peth o gwbl
2 al meu entendre hyd y deallaf fi, i’m tyb í
3 entendre de gwybod am
4 no entendre-hi gens deall dim am
El futbol no m’agrada; m’avorreix. No hi entenc gens ni m’interessa per a res.
Nid wyf fi yn hoff o bêl-droed. Peth diflas yw hi imi. Nid wyf yn ei deall o gwbl a dyw hi ddim o’r diddordeb lleiaf imi.

entendre’s
1 dod i ddeallltwriaeth
2 eich deall eich hun
Només t’ho dic perquè t’ajudi a entendre’t
Dim ond i ti gael deall dy hun rwy i’n dweud wrthoch chi
3 caru (yn odinebus)
4 ymdopi
5 s’entén deallwch chi (“deëllir”)
Hàviem de sacrifar tot, deien, per a la pàtria (la pàtria espanyola, s’entén)
Bu raid i ni aberthu i’r cwbl, chwedl nhw, ar gyfer y famwlad (mamwlad y Castiliaid, deallwch chi)
eich deall eich gilydd
6 A veure si ens entenem At beth ych chi’n anelu, meddech chi (“gad i ni weld a yn ni’n deall ein gilydd”)
(Una altra) contradicció en el món de les dietes per aprimar-se és la crema de llet descremada, un producte paradoxal com cap altre. A veure si ens entenem: la crema de llet és, com el nom indica, crema. Si la descrema, què és el que queda? (Avui 2004-01-18)
Y mae hufen llaeth dihufen yn groesosodiad arall ym myd deietau colli pwysau, cynnyrch cwbl baradocsaidd. At beth ych chi’n anelu, meddech chi – hufen yw hufen llaeth, fel y mae’r enw yn awgrymu. O dynnu’r hufen oddi wrtho, beth sydd ar ôl

entendrir
1 meddalu, cyffwrdd (teimladau)
2 meddalu

entenedor
1 dealladwy
2 (eg) arbenigwr, entendora (eb) arbenigwraig

enteniment
1 deall
2 meddwl

entenimentat
1 doeth

enter
1 cyfan, cyflawn

enter
1 (mathemateg) cyfanrif

enteranyir-se
1 cael ei orchuddio â gweau corryn
2 cymylu ychydig

enterbolir
1 lleidio = gwneud yn lleidiog
2 cymylu = gwneud yn gymylog
3 ffwndro (meddwl)

enterbolir-se
1 lleidio = mynd yn lleidiog
2 cymylu = mynd yn gymylog
3 ffwndro (meddwl)

enterbolit
1 (wybren) cymylog


enterc
1 stiff
2 ystyfnig, di-ildio

enteresa
1 hunanfeddiant
2 cywirdeb, gonestrwydd

enteritis
1 enteritis, llid y coluddion

enterrament
1 claddedigaeth

enterramorts
1 torrwr beddau, clochydd (yn llythrennol: (y sawl) (a) gladd (y) meirw)

enterrar
1 claddu = rhoi yn y ddaear a gorchuddio â phridd
2 claddu = rhoi corff mewn bedd
3 claddu = cynnal gwasanaeth angladd (offeiriad)
4 claddu = goroesi, gweld marw
Té noranta anys però encara és molt segur que ens enterrarà tots
Mae’n bedwar ugain a deg oed ond mae’n lled segur y claddiff e ni i gyd
5 gollwng, gadael i fod (rhyw fater)

entès
1 gwybodus
2 ser entès en bod yn wybodus am, bod yn hyddysg yn
Era una persona entesa en economia Fe wyddai lawer am economeg
3 doeth
4 hyddysg

entès
1 arbenigwr, arbenigwraig
2 yn ôl yr arbenigwyr, ym marn yr arbenigwyr

entesa
1 dealltwriaeth
2 cytundeb
3 cyd-weithrediad
4 arribar a una entesa dod i ddealltwriaeth
5 ymrwymiad = cytundeb i gyd-weithredu, heb fod yn gynhrair
swyddogol (pleidiau gweidyddol)

Entesa dels Nacionalistes d’Esquerra
1 (= Ymrwymiad Cenedlaetholwyr y Chwith, grwp ffurfiwyd yn 1985 o bleidiau cenedlaethol a phleidiau’r chwith er mwyn hyrwyddo sosialaeth a rhyddid i’r Catalondir )

entestament
1 ystyfnigrwydd

entestar
1 clymu wrth ei gilydd (testa = pen; hynny yw, en-test-ar = dod â deupen llinyn at ei gilydd)

entestar-se
1 entestar-se a bod yn gyndyn i (wneud rhywbeth)
2 entestar-se a (fer alguna cosa) mynnu (gwneud rhywbeth)
La premsa de dretes de Castella s’entesta en castellanitzar els topònims catalans (Tarassa per Terrassa, per exemple)
Mae gwasg adain dde Castilia yn mynnu Castilegeiddio enwau lleoedd Catalonia (Tarassa yn lle Terrassa, per er enghraifft)
3 entestar-se bod yn ystyfnig
4 entestar-se en glynu wrth (barn)

entestat
1 cyndyn

entitat
1 endid = bodolaeth, hanfodaeth; y cyflwr o fodoli
2 endid = peth y mae iddo fodolaeth annibynnol
3 corff, sefydliad; un wedi ei sefydlu at ddiben penodol -
i ddelio ag addysg, hyrwyddo ymchwil gwyddonol, hybu’r celfyddydau, etc
4 cyfundrefn = casgliad o unedau o dan yr un reolaeth
Entitat del Transport = cyfundrefn + trafnidiaeth
5 cwmni = cwmni masnachol
6 entitat bancària banc
7 entitat local menor rhan led-annibynnol o drefgordd
(yn llythrennol: sefydliad lleol llai)

entollar
1 llifo (dŵr)
2 sbleisio (rhaffau)

entollar-se
1 ffurfio pyllau (dŵr)
2 cael pyllau drosto (tir)

entòmoleg
1 entomolegwr, entomolegwraig = un sydd yn astudio trychfilod

entomologia
1 entomoleg = astudiaeth trychfilod

entonació
1 tonyddiaeth (cerddoriaeth)
2 goslef

entonar
1 rhoi (nodyn) (cerddoriaeth)
2 trawsgyweirio (cerddoriaeth)
3 gwanháu lliw
4 clodfori: entonar + lloances
5 (berf heb wrthrych), bod mewn tiwn
6 (berf heb wrthrych) llafarganu (cerddoriaeth)

entonar-se
1 bod yn ffroenuchel

entonat
1 cydseiniol
2 mewn tiwn
3 ffroenuchel, coegfalch

entorn
1 cylchfesur
2 amlinelliad
3 entorns cylch, ardal, cymdogaeth:
Tarragona i els seus entorns Tarragona a’r fro
4 cylch = cymdeithas o bobl o gwmpas un
tot i els intents del seu entorn er gwaethaf ymdrechio y pawb o’i gwmpas
5 cynefin, bro
El seu marit la va portar a viure lluny del seu entorn, en un ambient rural
Aethpwyd â hi gan ei gŵr ymhéll o’i chynefin, i gefn gwlad
6 a l’entorn (adferf) o gwmpas
a l’entorn de (arddodiad) (lle) o gwmpas
un descens en l’intenció de vot, a l’entorn de dos punts
Lleihâd yn nifer y rhai sydd yn mynd i fwrw pleidlais, o ryw ddau y cant
tot a l’entorn de o gwmpas... i gyd
7 de l’entorn yn ei gylch, yn ei chylch, ynglyn â hyn
8 entorn de (arddodiad)
(1) (dyddiad) o gwmpas
Els monestirs catalans entorn de l’any mil Mynachlogydd Catalonia tua’r flwyddyn mil
(2) (swm) o gwmpas, tua
entorn de tres centes

entornar
1 llyfnu
2 (gwnïo) pwytho

entornpeu
1 borden (ar fôn wal)

entorpiment
1 rhwystr
2 oedi

entorpir
1 rhwystro
entorpir el camí cap a rhywstro’r ffordd i, bod yn rhwystr ar y ffordd i
Qualsevol crítica als partits catalans sobra, perquè entorpeix el cami cap a la total sobirania de Catalunya
Mae unrhyw feirniadaeth o’r pleidiau Catalanaidd yn annymunol, am ei bod yn rhywstro’r ffordd i sofraniaeth gyflawn i Gatalonia
2 amharu ar
La policia no ha donat més informació sobre els fets per no entorpir la investigació
Nid yw’r heddlu wedi rhoi rhagor o wybodaeth am y digwyddiad er mwyn peidio ag amharu ar yr ymchwiliad

entortolligar
1 dirwyn
2 cafflo (cordyn)

entortolligar-se
1 dirwyn = cael eich dirwyn
2 cafflo = (cordyn) cael ei gafflo

entossudir-se
1 entossudir-se a mynnu (gwneud peth)
2 entossudir-se que mynnu (fod)
3 entossudir-se a no.... mynnu (peidio â gwneud peth) , gwrthod (gwneud peth)
S’entossudeix a no fer-ho Mae’n gwrthod ei wneud

entossodit
1 ystyfnig
2 bod yn gyndyn (o wneud peth)

en total
1 fel cyfanrif

en tot cas
1 prun bynnag, ta beth, ta pun

en tot moment
1 gydol yr amser

en tots dos sentits
1 yn y ddau gyfeiriad (heol)

en tractament mèdic
1 yn cael triniaeth feddygol
persones en tractament mèdic rhai yn cael triniaeth feddygol

entrada
1 dod i mewn, mynd i mewn = gweithred
fer una entrada silenciosa dod i mewn yn dawel
2 mynediad = posibilrwydd i fynd i mewn
3 mynediad = caniatâd i fynd i mewn, i ddod i mewn
donar entrada a algú gadael dod i mewn
entrada lliure mynediad am ddim
prohibida l’entrada dim mynediad CYM-Y :CYMRU:
la porta dona entrada al jardí mae’r drws yn agor ar yr ardd
4 caniatáu i un ddod i mewn, i un fynd i mewn
5 bod gan un ganiatâd i ddod i mewn, i fynd i mewn
6 mynediad = caniatâd i groesi ffin a mynd o un wladwriaeth i arall
7 mynedfa = drws, clwyd
8 tocyn mynediad
9 derbyniadau, enillion = arian wedi eu hennill o werthu tocynnau mynediad
(theatr, sínema, lle chwaraeon)
10 blaendal, arian blaen, ernes = cyfran gyntaf wrth hurbwrcasu
11 gwystl, adnau = arian wedi eu rhoi fel gwarant,
i’w ddychwelyd ar derfyn y contract (rhentu fflat)
12 cynulleidfa
13 dechrau, cychwyn (llyfr, ffilm, rhaglen radio, rhaglen deledu,
araith, etc)
l'entrada en funcionament del ferry de Barcelona a Maó cychwyniad y gwasanaeth fferi o Farselona a Maó
14 dechrau (cyfnod)
15 prifair = (geiriadur) gair y rhoir diffiniad ohono
16 llyfrifiad = (cyfrifyddiaeth) cofnod o drafod masnachol
17 plât o gwmpas twll alwedd ar ddrws neu ar ddrôr
18 porta d’entrada drws ffrynt
19 d’entrada o’r dechrau
20 d’entrada yn gyntaf, cyn gwneud dim arall
21 diguem-ho d’entrada yn gyntaf, cyn gwneud dim arall
22 a entrada de fosc yn y gyfnos
23 a entrada de nit yn y gyfnos

entramat
1 fframwaith
2 rhwydwaith

entrant
1 nesaf
la setmana entrant = yr wythnos nesaf

entrant
1 newydd (myfyrwyr)
2 cwrs cyntaf (coginio)
3 mornant, cilfach (daearyddiaeth)

entranya
1 entranyes tu fewn, perfedd; ystumog, calon, ysgyfaint
Va sortir un so estrany de les seves entranyes
Daeth sŵn rhyfedd o’i berfedd
2 entranyes (bwyd) syrth; rhannau mewnol bwytadwy anifail megis y galon, yr iau, yr ysgyfaint, y perfeddion.
Va sortir un so estrany de les seves entranyes
Daeth sŵn rhyfedd o’i berfedd
2 entranyes perfeddion (daear)
Un dia les entranyes de la terra es van obrir i va aparèixer Satanàs
Un diwrnod ymagorodd perfeddion y ddaear ac ymddangosodd Satan
3 croth
una mare que ha perdut un fill de les seves entranyes mam sydd wedi colli plentyn o’i chroth
l’infant que es porta a dins de les entranyes y plentyn y mae hi’n ei gario yn ei chroth (“sydd yn cael ei gario yn y groth”)
3 tostur, cydymdeimlad
entranyes teimladau
sense entranyes didrugaredd, dideimlad, oer, oerllyd, calon oer, oergalon, anghynnes, calongaled, didostur
un home sense entranyes dyn calongaled
uns assassins sense entranyes llofruddion didrugaredd
no tenir entranyes bod yn ddideimlad, bod yn oergalon, bod yn anghynnes, bod yn didrugaredd
La guerra no té entranyes Mae rhyfel yn ddidostur wrth bawb

entranyable
1 annwyl

entrar
1 mynd i mewn
2 dod i mewn
(heulwen) Em desperto a l’entrar el sol pel finestró
Rwy’n dihuno wrth i’r haul ddod i mewn trwy’r caead ffenestr
3 entrar-li (a, en) ffitio
4 symud i mewn i (gyfnod)
avui entrem a l’hivern heddiw mae’r gaeaf yn dechrau
5 no entrar-li ni + bod + ddim yn ffitio, bod yn rhy dynn i
aquests pantalons no m’entren mae’r trowsus ‘ma yn rhy fawr i mi
6 no entrar-li ni + gallu sefyll un
aquest home no m’entra does da fi gynnig i’r dyn ‘na
7 entrar al port dod i’r porthladd
8 entrar-li deall
no m’entra dw i ddim yn deall

entrar
1 dod â (rhywbeth) i mewn
2 mynd â (rhywbeth) i mewn

entrar de frau
1 smyglo i mewn

entrar bé
1 gweddu, bod yn addas

entrar dins
1 ffitio i mewn i
Aquesta peça entra dins aquesta Mae’r darn hwn yn ffitio i mewn i hwnna
2 fer entrar dins rhoi peth i mewn, ffitio peth i mewn

entrar en
1 ffitio i mewn i
El paquet no entra en el sac Dyw’r paced ddim yn ffitio i’r sach
2 dechrau gweithio fel (proffesiwn)
3 ymaelodi â (rhyw gymdeithas)
4 dechrau sôn am
5 entrar en coma mynd i gôma
6 manylu
7 entrar en funció dechrau swydd
8 entrar en vigor dod i rym (deddf, cytundeb)

entrar en guerra
1 mynd i ryfel

entre
1 rhwng
2 rhwng (amser)
entre les dotze de la nit i les cinc de la matinada
rhwng deuddeg y nos a phump y bore

3 ymhlîth
entre els animals ym myd yr anifeiliaid
entre els gal·lesos ymhlîth y Cymry
entre si ymhlith ei gilydd
Sempre es millor tenir l'enemic fotent-se d'hosties entre si
Mae’n well inni bob amser bod y gelyn yn ffraeo ymhlith ei gilydd

4 (wrth sôm am ryw liw cydrwng dau liw arall)
un color entre groc i vermell lliw rhwng melyn a choch, lliw melyngoch
un tomàquets d'un color entre groc i vermell tomatos melyngoch, o liw melyngoch
5 entre això i allò rhwng y ddeubeth
6 entre tu i jo rhyngof fi a thi
7 entre d’altres ymhlîth eraill
8 entre tots rhwng pawb
9 entre nosaltres rhyngom ni
10 entre tot at ei gilydd
11 d’entre o blith
12 per entre trwy

entreacte
1 egwyl (theatr)
Durada de l'obra: 2 hores 20 minuts (entreacte inclòs). Hyd y ddrama: 2 awr 20 munud (gan gynnwys egwyl)
2 saib rhwng actau (theatr)

entrebanc
1 rhwystr, atalfa
2 maen tramgwydd
posar-li entrebancs (a algú) rhoi rhwystrau ar ffordd (rhywun)

entrebancar
1 rhwystro
2 mynd o dan draed un
3 blino, trafferthu

entrebancar-se
1 entrebancar-se amb baglu dros
2 cwrdd (ag anhawster)
3 entrebancar-se parlant bod atal dweud ar

entrecella
1 (lle rhwng yr aeliau)

entrecot
1 stêcen (wedi ei thorri o’r asennau)

entrecreuar-se
1 croesdorri = croesi ei gilydd
2 rhyngfridio = bridio (anifeiliaid / planhigion) gan ddefnyddio rhieni o wahanol rywogaethau
3 rhynglesio

entrecuix
1 fforch = y rhan o’r corff dynol lle mae’r ddwy goes yn cysylltu â gweddill y goes
2 fforch = sêm mewn trowsus

entredit
1 gwharddiad
2 amheuaeth
posar (alguna cosa) en entredit taflu amheuon (ar rywbeth), bwrw amheuaeth (ar rywbeth), codi amheuaeth (ynghylch rhywbeth)
Han posat molt en entredit els compromisos Maent wedi taflu amheuon mawr ar y cytundebau
Es va posar en entredit la solvència de l’empresa Taflwyd amheuon ar ddiddyledrwydd y cwmni
estar en entredit bod amheuaeth (ynghlych rhywbeth)

entregar
1 rhoi

entregar-se
1 eich ildio’ch hun, eich rhoi eich hunan yn nwylo (rhywun)

entregat
1 (Castiliad) ymroddedig

entregirar-se
1 hanner troi
2 cael eu corddi
Se m’han entregirat les mitges Mae ’yn sane wedi eu corddi

entrellaçar
1 cyd-gysylltu
2 rhynglesio

entrellat
1 dirgelwch
2 treure’n l’entrellat mynd at waelod rhywbeth, cael hyd i achos rhywbeth

entrelligar
1 clymu wrth ei gilydd

entrellucar
1 cael cipolwg

entrellum
1 hanner golau
a l’entrellum yn y pellter

entremaliadura
1 cast, tric
2 ffraethineb

entremaliat
1 direidus, drwg (plentyn)
2 ffraeth

entremès
1 (pryd o fwyd) cwrs cyntaf
2 drama un-act, ánterliwt (theatr)

entremesclar
1 cymysgu

entremesos
1 Vegeu: entremès

entremetre’s
1 rhoi eich pig i mewn, ymyrryd

entremig
1 yn y canol
ficar-se entremig rhoi’ch pig i mewn (i sgwrs), taro ar draws sgwrs, ymyrryd â sgwrs, ymyrryd mewn sgwrs
Perdoneu-me que em fiqui entremig Esgusodwch fi am fy mod yn rhoi ’mhig i mewn
2 yn y ffordd (rhwystr)

entremig
1 saib, cyfnod (amser)
2 pellter rhwng (lle)

entrenador
1 hyfforddwr, hyfforddwraig

entrenament
1 hyfforddiant

entrenar
1 hyfforddi

entreobrir
1 agor cil y drws

entrepà
1 brechdan

entreparent
1 perthynas o’r nawfed ach (llenyddol)

entrepit
1 rhigol y bronnau, agen rhwng y bronnau

entre poc i massa
1 yn gymedrol

entresenya
1 cyfrinair

entresol
1 hanerlawr = lloft isel rhwng y llawr gwaelod a’r llofft gyntaf
2 llawr cyntaf, y llawr rhwng y llawr gwaelod a’r ail llawr.
Yng Nghatalonia, “y llawr cyntaf” (el primer pis) yw enw’r ail lofft, “yr ail lofft” (el segon pis) yw enw’r trydydd llawr, ayyb

entresolc
1 grwn = cefnen o dir rhwng rhychau neu gwysau mewn cae wedi ei aredig

entresuar
1 chwysu tipyn

entresuor
1 chwys ysgafn

entretant
1 yn y cyfamser

entretela
1 leinin (dillad)

entretemps
1 gwanwyn a hydref = cyfnod rhwng yr haf a’r gaeaf

entreteniment
1 difyrrwch

entretenir
1 difyrru
2 oedi
3 cadw i aros
4 cadw draw (newyn)

entretenir-se
1 bwrw amser
2 gwastraffu amser
3 difyrru ei hun
4 tindrói (wrth fynd i ryw le)
No t’entretinguis! Paid â thindrói!

entretingut
1 difyrrus
2 llafarus

entreveure
1 canfod
2 cael cip ar
3 entreveure les intencions d’algú gweld bwriad rhywun

entrevia
1 lled (rheilffordd)
2 entrevia estreta lled cul

entrevista
1 cyfweliad
2 fer una entrevista a cyfweld â
3 una entrevista amb cyfweliad â

entrevistador
1 cyfwelydd

entrevistar
1 cyfweld â

entrevistar-se amb
1 cyfweld â
El cònsol s’entrevista amb els gal·lesos presos a Barcelona
Mae’r conswl yn cyfweld â’r carcharorion o Gymry ym Marselona heddiw

entrisme
1 ymdreiddiad

entristir
1 tristháu = peri i fod yn drist
Hi ha una cosa que m’entristeix moltíssim
Mae un peth sydd yn fy nhristáu’n fawr iawn

entristir-se
1 tristháu = mynd yn drist

entroncament
1 cysylltiad
2 (heol) fforch
3 (heol) cyffordd

entroncar
1 cysylltu
2 hel achau (rhywun)
3 entroncar amb dod yn gysylltiedig â
4 entroncar amb gwneud cyffordd â [heol]

entronització
1 gorseddu

entronitzar
1 gorseddu

entropessar
1 baglu

entumiment
1 marwder

entumir
1 merwino = gwneud (rhan o’r corff) yn ddideimlad

entumir-se
1 merwino = mynd (rhan o’r corff) yn ddideimlad, mynd i gysgu

entusiasmar
1 ysbrydoli, tanio

entusiasmar-se
1 cael eich ysbrydoli, cael eich tanio (amb, per = gan)

entusiasmat
1 brwdfrydig

entusiasme
1 brwdfrydedd, cyffro
2 amb entusiasme yn eiddgar

entusiasta
1 brwdfrydig, eiddgar (de = dros)

entusiasta
1 ffan, cefnogwr

entxufat
1 (Castiliad) estar entxufat bod gennych gysylltiadau pwysig

enuig
1 pryder
2 dicter
3 trafferth
4 ser un enuig bod yn hen drafferth, bod yn hen helynt

enumeració
1 cyfrifiad, rhifiad, rhifiant

enumerar
1 rhifo, cyfrif

enunciar
1 mynegi, datgan

enunciat
1 geiriad (deddf)
2 pennawd

en una ocasió
1 unwaith, un tro

en un gran nombre de casos
1 mewn nifer fawr o achosion

en un intent de
1 mewn ymgais i

en un mal moment
1 ar gamamser, yn anamserol, ar gamadeg,

en un moment de
1 mewn cyfnod o

en un primer moment
1 ar y dechrau

en un temps en que
1 pan

enuresi
1 enwris = gwlychu’r gwely

enutjar
1 digio wrth (un)

enutjar-se
1 digio, mynd yn grac

enutjós
1 sydd yn digio

en va
1 yn ofer

envà
1 pared

en vaga
1 ar streic

envair
1 goresgyn
2 envair competències treisio pwerau [islywodraeth Catalonia]
(wrth sôn am lywodraeth Castilia yn amharchu annibyniaeth islywodraeth Catalonia)

Envalira
1 Circ d’Envalira cwm rhewlifol ym Mynydd y Pirinéw;
yn Andorra, ar y ffin Ocsitanaidd
2 Pic Blanc d’Envalira enw copa mynydd
3 Port d’Envalira bwlch uchaf ym Mynydd y Pirinéw 812m (cf yr Wyddfa 1085m)

envalentir
1 gwneud yn ddewrach, calonogi

envalentir-se
1 mynd yn ddewrach

envanir
1 peri i fod yn goegfalch

envanir-se
1 mynd yn goegfalch
2 ymchwyddo o falcher (de = oherwydd)

envàs
1 cynhwysydd
2 cynhwysydd = paced, tùn, potel
3 baril

envasar
1 rhoi mewn cynhwysydd (pacedi, tunio, poteli)

Enveig
1 trefgordd (l’Alta Cerdanya)

enveja
1 cenfigen, eiddigedd, gwenwyn
per enveja o genfigen
Castella va sempre contra nostra. Serà per enveja? Mae Castilia yn mynd yn ein herbyn bob amser. Ai o genfigen yw hyn?
2 tenir enveja bod yn genfigennus
tenir enveja (d’algú) bod yn genfigennus (wrth rywun)
Enveja és el que teniu Rwyt ti’n genfigennus


envejar
1 cenfigennu wrth, eiddigeddu wrth

envelar
1 rhoi cysgodlen
2 rhoi gorchudd
3 codi hwliau [llong]

envelat
1 pafiliwn
2 cysgodlen
3 pabell fawr
a l’envelat yn y babell fawr

envelliment
1 heneiddio
La Garrotxa i Olot tenen una taxa d’envelliment alarmant
Mae gan (sir) La Garrotxa a (thref) Olot gyfradd heneiddio brawychus

envellir
1 gwneud yn hen

envellir-se
1 heneiddio

envellit
1 hen = wedi mynd yn llesg

en venda
1 ar werth

envejable
1 chwenychadwy

envergadura
1 lled hwyl wedi ei hestyn
2 rhychwant adenydd aderyn
3 rhychwant adenydd awyren
4 ehangder, rhychwant
5 maintioli, maint
L’administració no tenia capacitat logística per afrontar un accident d’aquesta envergadura
Nid oedd gan y llywodraeth mo’r gallu logistaidd i ddelio â damwain o’r maint hwn

envergar
1 (Morwriaeth) clymu [hwyl wrth bolyn]
2 rhoi (cic, ayyb)
Al mig de la llibreria on despetxava, li va envergar una potada als collons
Yng nghanol y siop lyfrau lle gweithiai rhoes gic iddo yn ei geilliau

TARDDIAD: verga polyn, ceibren, pren, coedyn


enverinament
1 gwenwyniad

enverinar
1 gwenwyno
2 gwenwyno = niweidio rhywun trwy roi gwenwyn iddo
3 (berf heb wrthrych) chwerwi

enverinar-se
1 gwenwyno ei hun
2 (clwyf) mynd yn septig

enverinat
1 gwnewynedig

en vermell
1 saltar-se el semàfor en vermell
mynd trwy’r goleuadau traffig ar goch

envermellir
1 cochi = gwneud yn goch
2 gwrido
envermellir de vergonya gwrido rhag cywilydd
sense envermellir de vergonya hen wrido ddim

envermellir-se
1 gwrido
envermellir-se de vergonya gwrido rhag cywilydd

envernissar
1 farneisio

envers
1 tua, tuag at
Em sembla desmesurada la teva rancunia envers ERC
Mae dy chwerwder tuag at ERC yn ymddangos imi yn afresymol (“yn ormodol”)
2 ar gyfer

en versió anglesa
1 mewn fersiwn Saesneg

en versió catalana
1 mewn fersiwn Gatalaneg

en versió gal·lesa
1 mewn fersiwn Gymraeg

en versió original
1 yn yr iaith wreiddiol

envescar
1 rhoi adarlud

envescar-se
1 [aderyn]cael ei ddal mewn adarlud
2 cerdded i fagl

envestida
1 cyrch
2 (tarw) rhuthr
3 cynnig
4 (car) bwrw i lawr

envestir
1 ymosod ar
2 rhuthro ar [anifail]
3 rhuthro ar [tarw]
4 mynd o gwmpas (tasg)
5 (car, trên, ayyb) taro [rhywbeth, rhywun]

en veu baixa
1 mewn llais isel

enviament
1 anfon (gweithred)
2 anfoniad

enviar
1 anfon
2 anfon trwy’r post

enviar-se
1 llyncu

envidar
1 (gêm o gardiau) betio

envidrar
1 gwydro

envidriat
1 gwydrog

enviduar
1 mynd yn wraig weddw
2 mynd yn ŵr gweddw

en vies de desenvolupament
1 sydd yn datblygu

envigorir
1 cryfháu

enviliment
1 diraddiad, iselhâd

envilir
1 diraddio, iselháu

envilir-se
1 diraddio ei hun, iselháu ei hun

envisar-se
1 envisar-se de sylweddoli (Gogledd Catalonia: Rosselló) [= adonar-se]

envista
1 a les envistes de (ardd) yng ngolwg
a les envistes de Manresa
yng ngolwg Manresa, ger Manresa

envit
1 (gêm o gardiau) bet
2 cynnig
3 gwahoddiad

envitricollat
1 wedi ei ddrysu

envolar-se
1 esgyn (awyren)

envoltant
1 amgylchynol

envoltar
1 amgylchynu
2 ffenso (maes)

enxampar
1 maglu, dal
2 (heddwas a throseddwr) dal
Els darrers dies, observem com agents de la Policia Local de Premià de Mar fan advertiments als amos de gossos de posar-les una multa de 300 euros si els tornen a enxampar portant-los sense lligar (El Punt 2004-01-23)
Yn y dyddiau diwethaf yr ym ni wedi gweld swyddogion yr heddlu lleol yn Premià de Mar yn rhybuddio perchnogion cŵn y byddant yn codi dirwy o drichant iwros arnynt os cân nhw yr eildro yn cerdded eu cŵn hen eu roi ar dennyn

enxampurrut
1 carbwl
parlar un gal·lès enxampurrut siarad Cymráeg carbwl

enxarxar
1 rhwydo = dal mewn rhwyd
2 dal

enxiquir
1 gwneud yn llai

enxubat
1 trymllyd
2 heb ei aeru yn dda

enye
1 la enye yr “ñ”, y llythyren Gastilaidd oedd yn wreiddiol “ny”

enyor
1 hiraeth
trobar a enyor (alguna cosa) gweld colli (rhywbeth), gweld colli (ar ôl rhywbeth)


enyoradís
1 hiraethus

enyorança
1 hiraeth
enyorança amb les vacances edifarháu bod y gwyliau ar ben

enyorar
1 hiraethu am
2 gweld eisiau un
3 gweld eisiau
Potser en altres països encara trobaries la repressió i la censura que enyores tant.
Efallai y byddet ti’n cael hyd i’r gormes a’r sensoriaeth yr wyt ti’n gweld cymaint o’u heisiau mewn gwledydd eraill

enyorar-se
1 hiraethu

enze
1 llith = (helwriaeth) hwyaden ffug i ddenu hwyaid o’r awyr
2 penbwl = un twp

en ziga-zaga
1 igam-ogam
un camí en ziga-zaga heol droellog
2 (adv) igam ogam
baixar l’escala en ziga-zaga dod i lawr y staer igam ogam

enzim
1 enzum, ensum

ep!
1 ebychiad; hei!

èpic
1 epig, arwrol

èpic
1 epig, arwrgerdd

epicarpi
1 argroen (croen ffrwythyn, megis granwinen neu eirinen wlanog)


epicentre
1 uwchganolbwynt

epicuri
1 glwth, epicuraidd

epicuri
1 glythyn, glwth, moethyn, epicuriad; gloddestwr, un blysig

epidèmia
1 epidemig

epidermis
1 uwchgroen, epidermis

epifania
1 yr Ystwyll = Ionawr 6; gwyl Gristnogol i goffáu amlygiad Crist o flaen y Cenhedloedd (h.y. y bobl nad oedd yn Iddewon) yn rhith y Doethion o’r Dwyrain

epiglotis
1 ardafod, epiglotis

epígraf
1 arysgrifen
2 pennawd

epigrama
1 épigram

epíleg
1 diweddglo, épilog

epilèpsia
1 clefyd cwympo, épilepsi

epilèptic
1 epilectig = un y mae’r clefyd cwympo arno / arni

epilèptic
1 epileptig
Li vénen atacs epilèptics Mae e’n cael ffitiau epileptig

episcopal
1 esgobol

episcopat
1 esgobaeth = swydd esgob
2 esgobaeth = tiriogaeth esgob
3 holl esgobion gwlad, eglwys, etc

episodi
1 épisôd = un rhan o gyfres o raglenni radio, teledu, etc
2 digwyddiad

epístola
1 epistol

epistolari
1 casgliad o lythyron

epitafi
1 beddargraff
"És català qui viu i treballa a Catalunya" serà el nostre epitafi
“Catalaniad yw pobun sydd yn byw ac yn gweithio yng Nghatalonia” fydd ein beddargraff (cyfieirir at ddatganaid gan y gyn-arlywydd Jordi Pujol, ac ymlyniad y rhan fwyaf o’r bobl ddod at yr iaith Gastileg, a’u gelyniaeth tuag at yr iaith Gatalaneg)

epiteli
1 epitheliwm (botaneg)

epítet
1 épithed

epítom
1 crynodeb

època
1 oes

2 cyfnod
en èpoques de penúria o incertesa yng nghyfnod cyni neu ansicrwydd

en època de vacances
a chithau ar eu gwyliau, yn ystod y gwyliau

Els fumadors fumen més en època de vacances
Mae ysmygwyr yn ysmygu mwy pan ar eu gwyliau

3 cyfres (cylchgrawn)

4 tymor, rhan o’r flwyddyn
Ara és el millor època de l’any Hwn yw tymor gorau’r flwyddyn

5 fer època bod yn garreg filltir [hanes]

6 en aquella època y pryd hynny, yn y cyfnod hwnnw
de l’època (ansoddair) y pryd hynny, y cyfnod hwnnw
La seva forma d'educació va ser tant diferent a la resta d'escoles de l’època
Roedd ei modd o addysg yn wahanol iawn i’r gweddill o ysgolion y cyfnod hwnnw

7 a l’època medieval yn y Canol Oesoedd

epopeia
1 epig, arwrgerdd

equació
1 hafaliad

equador
1 y cyhydedd

equànime
1 digyffro

equatorial
1 cyhydeddol

eqüestre
1 marchogol
una èstatua eqüestre de Marc Aureli del S.III (= del segle terçer) cerflun marchogol o Marcws Awreliws

equí
1 marchol (cymhwysair: ceffyl, ceffylau)
2 (substantiu) ceffyl
explotacions amb ramaderia (dividides en set tipus: bovins, ovins, cabrum, porcins, equins, aviram, conilles)
ffermydd ag anifeiliaid (wedi eu rhannu yn saith o fathau: gwartheg, defaid, geifr, moch, ceffylau, dodefnod, cwningod)

equidistant
1 cytbell

equidistar
1 bod yr un pellder oddi wrth

equiform
1 unddull, o’r un siâp

equilibrar
1 cytbwyso
equilibrar el càstig amb el crim
pennu cosb addas i’r trosedd (“cytbwyso’r gosb â’r trosedd”)

equilibrat
1 cytbwys

equilibri
1 cytbwysedd, cyfantoledd
2 deixar en un equilibri precari gadael mewn sefyllfa simsan
3 fer equilibris simsanu, gwegian
4 perdre l’equilibri colli’ch cydbwysedd, simsanu, colli’ch balans

equilibrista
1 rhaffgerddwr

equilàter
1 hafalochrog

equinoci
1 cyhydnos

equip
1 cyfarpar, offer
2 tim = grwp o bobl sy’n ffurfio ochr mewn gêm
el treball en equip gwaith mewn tîm
equip mèdic y meddygon, tîm meddygol
3 equip cinematogràfic uned ffilmio
4 tim = grŵp o bobl sy’n cyd-weithio
5 cit, gêr, dillad ac offer =
6 equip quirúrgic offer llawdriniaethol
7 equip visitant ymwelwyr = tim ar ymweliad i gartref tim arall
8 esperit d’equip ysbryd tîm =
9 equip mèdic tîm meddygol
10 equip de rescat tîm achub
11 dillad (ac offer) at ryw weithgaredd, gêr
equip gimnàstica dillad mabolgampau
equip d’alpinista dillad ac offer dringwyr
12 shifft, tro, stem - grwp o bobl sy’n dechrau gwaith wrth i grwp arall orffen
equip gimnàstica dillad mabolgampau
equip d’alpinista dillad ac offer dringwyr

equipament
1 darpariaeth,cyfarpar
2 cyfarparu
3 La Comissió d’Equipaments Comercials

equipar
1 cyfarparu, darparu
2 cymharu

equiparar
1 rhoi ar yr un lefel

equiparar-se
1 eich rhoi eich hun ar yr un lefel

equiperable
1 a ellir ei gymharu

equiparació
1 cymhariaeth
2 cyfartalu

equipatge
1 lygej, clwydlwyth

equitació
1 marchogaeth

equitat
1 tegwch, cyfiawnder
2 amhleidrwydd

equitatiu
1 cyfiawn, teg
2 cymesur
3 teg

equivalència
1 cywerthedd

equivalent
1 cywerth

equivaler
1 bod yn gywerth

equívoc
1 camgymeriad
No crec que sobre això pugui haver-hi el més mínim equívoc
Nid wyf yn meddwl gall fod yn hyn o beth yr un ronyn o amheuaeth

equívoc
1 ar gam

equivocació
1 camgymeriad

equivocasament
1 trwy gamgymeriad

equivocar
1 camgymeryd

equivocar-se
1 gwneud camgymeriad, camgymeryd
Tant de bo m’equivoqui. Rwyf i’n gobeithio nad wyf fi’n iawn
2 si no m’equivoco os nad wyf yn camgymeryd
Us equivoqueu tots Mae pob un ohonoch yn methu / yn ei methu hi
Equivoqueu-vos si voleu però no em demaneu que m'equivoqui jo també
Gwnewch gamgymeriad os mynnwch ond peidiwch â gofyn imi wneud camgymeriad hefyd

equivocació
1 camgymeriad

equivocat
1 anar equivocat bod wedi gwneud camgymeriad
estar equivocat bod wedi gwneud camgymeriad
una visió equivocada de les coses golwg anghywir ar bethau

Er
1 trefgordd (l’Alta Cerdanya)

era
1 llawr dyrnu, talwrn
Val més l'any tardà que l'era sense gra Gwell cynhaeaf hwyr (“y flwyddyn hwyr”) na thlawrn / na llawr dyrnu heb rawn
Diuen que qui no vol pols que no vagi a l'era Maent yn dweud am y sawl a fynn osgói’r llwch na ddylai fe fynd i’r talwrn (“y sawl na fynn lwch, na aiff i’r talwrn”) (os nad wyt ti’n cadw draw rhag helynt fe gei di dy dynnu i mewn iddo)
2 beili, clos, cwrt
3 gwely, pâm, plocyn
4 (enwau lleoedd) Saera sa + era (= y talwrn), Seseres / Seseras ses + eres (= y talyrnau)

era
1 oes
2 cyfnod
tant a l’era de Reagan com a Bush yng nghyfnod Reagan fel yng nghyfnod Bush

erada
1 dyrnu, dyrniad

eradicar
1 diléu, difodi, diddymu
eradicar la pobresa diléu tlodi

eradicació
1 dilead, difodiad

erari
1 erari públic trysorlys
2 erari públic pwrs y wlad, arian cyhoeddus
a càrrec de l’erari públic ar bwrs y wlad
acusacions de malversió de l’erari públic cyhuddiadau o gamfuddsoddi arian cyhoeddus
cobrar de l'erari públic byw ar bwrs y wlad, cael eich talu ag arian cyhoeddus

ERC
1 Esquerra Republicana de Catalunya (Chwith Genedlaethol Catalonia) - plaid wleidyddol

erecció
1 (rhyw) codiad
2 (adeilad) codi, codiad

eriçar
1 gwrychu

eriçó
1 draenog

eriçó de mar
1 draenog fôr

erigir
1 bildo, adeiladu, codi
un monument erigit al segle 19 cofgolofn godwyd yn y ddeunawfed ganrif

erigir-se
1 cael ei chodi / godi, cael ei hadeiladu / adeiladu

erisipela
1 fflamwydden

erki
1 (slang) aelod o blaid ERC (Esquerra Republicana de Catalunya / Chwith Genedlaethol Catalonia)


erm (ansoddair)
1 diffaith

erm (eg)
1 gorest, diffeithdir

ermàs
1 gweundir, diffeithdir

ermini
1 gwenci

ermita
1 meudwy

ermita
1 meudwyfa, cell feudwy

ermità
1 meudwy
2 (ansoddair) meudwy
bernat ermità cranc meddal y tywod (Dardanus sp)
El bernat ermità és un cranc amb l'abdomen tou i desprotegit
Mae cranc meddal y tywod yn granc ac iddo ábdomen meddal ac heb gregyn amddiffynnol (“heb ei amddiffyn”)


ermot
1 diffeithdir, tir heb ei amaethu
un ermot intransitable diffaith anhramwyadwy

2 diffeithdir (ystyr drosiadol)
un ermot cultural diffeithdir diwylliannol

Ernest
1 Ernest

ERO
1 Expedient de Regulació d’Ocupació (cynllun ail-drefnu’r gweithlu = cynllun y mae cwmni yn cyflwyno pan yn bwriadu diswyddo rhan o’r gweithlu neu gau ffactri)

erosió
1 erydiad
2 erydiad (ystyr drosiadol)
Hi ha molts llocs a la Xarxa en què s'hi denuncia l'erosió de les llibertats provocada per les mesures antiterroristes
Mae llawer man ar y Rhyngrwyd lle y condemnir erydiad ein rhyddfreiniau o achos y mesurau gwrthfrawychiaeth

erosionar
1 erydu
Sembla que el govern castellà vol erosionar l'economia de Catalunya
Mae’n ymddangos fod llywodraeth Castilia yn ymofyn erydu ecónomi Catalonia



erosionar-se
1 cael eich erydu

eròtic
1 erotig, nwydol
poema eròtic cerdd erotig

eroticisme
1 erotiaieth, erotigiaeth

erotitzar
1 gwneud yn erotig

erra
1 camgymeriad

errada
1 camgymeriad

errant (ansoddair)
1 crwydr
cavaller errant marchog crwydr

errar
1 crwydro
2 methu (targed)
3 errar el tret methu’r nod, methu â tharo’r nod
4 gwneud camgymeriad, camgymeryd

errat
1 ar gam
estar molt errat camgymeryd yn fawr
Estàs molt errat si penses que el actual Estatut es obra de CiU.
Rwyt ti’n camgymeryd yn fawr os credi di taw gwaith plaid CiU fu’r Ystatud presennol (ystatud hunalywodraeth Catalonia)

errata
1 cambrintiad, gwallau

erràtic
1 ansefydlog

erroni
1 cam, cyfeiliornus

error
1 camsynied, camgymeriad
Dels errors se n’apren Yr ym ni’n dysgu o’n camgymeriadau
És ple d'errors fonamentals
Mae’n llawn camgymeriadau elfennol
2 per error trwy gamgymeriad

Ertzaintza
1 heddlu Gwlad y Basg

eructar
1 bytheirio

erudició
1 dysg

erudit
1 ysgolháig

eruga
1 lindysyn
Fred d'octubre mata l'eruga (dywediad) Mae oerfel mis Hydref yn lladd y lindysyn

erupció
1 tarddiant, cawod (croen)
2 echdoriad (llosgfynydd)

eruptiu
1 ffrwydrol

Adolygiad diweddaraf - darrera actualització 15 05 2002 - 2003-10-08 :: 2004-01-13 :: 2005-02-07 :: 2005-03-09

Ble'r wyf i? Yr ych chi'n ymwéld ag un o dudalennau'r Gwefan "CYMRU-CATALONIA"
On sóc? Esteu visitant una pàgina de la Web "CYMRU-CATALONIA" (= Gal·les-Catalunya)
Weørr am ai? Yuu ørr vízïting ø peij frøm dhø "CYMRU-CATALONIA" (= Weilz-Katølóuniø) Wébsait
Where am I? You are visiting a page from the "CYMRU-CATALONIA" (= Wales-Catalonia) Website

CYMRU-CATALONIA

DIWEDD / FI