Geiriadur Cataloneg-Cymráeg - Diccionari català-gal·lès - Catalan-Welsh Dictionary

http://www.theuniversityofjoandeserrallonga.com/kimro/amryw/1_vortaroy/geiriadur_catalaneg_cymraeg_LLOP_ag_1740k.htm

Gwefan Cymru-Catalonia
La Web de Gal·les i Catalunya

Geiriadur Cataloneg-Cymráeg
(ar gyfer siaradwyr Cymráeg)
Diccionari català-gal·lès
(per gal·lesoparlants)

agabellador - Alzira

Adolygiad diweddaraf
Darrera actualització
2005-02-06 :: 2005-03-28 :: 2005-06-04

·····

agabellador
1 caffaelgar
2 (enw) celciwr
3 (enw) monopolwr

agabellament
1 monopoleiddio
2 celcio

agabellar
1 monopoleiddio
2 celcio

agafada
1 (pysgod) dalfa
2 pobl wedi ei dal gan yr heddlu

agafadís
1 heintus (meddygaeth)
2 bachog (tiwn)

agafador
1 handlen, dolen
tenir bons agafadors (“bod gennych ddolennau da”) bod gennych ffrindiau yn y llys
2 esgus

agafar
1 cael gafael yn, cydio yn
2 agafar algú pels cabells cydio yng ngwallt un
3 dal (pêl, ayyb)
4 restio (persona)
4 dal (person)
agafar un lladre dal lleidr
5 agafar algú desprevingut dal rhywun ar y gamfa, dal rhywun yn anniwsgwyl iddo / iddi
6 dal (anifail)
7 dal (pysgodyn)
8 codi (oddi ar lawr, etc)
9 (anhwylder) dal
M’ha agafat mal de cap Mae pen tost arna i (“rw i wedi cael pen tost”)
Em sembla que he agafat la grip Rw i wedi dal y ffliw
10 dal (tren, bus)
11 cymryd (heol)
12 cymryd (sedd)
13 dal mewn anwiredd
14 dal = dod ar
15 agafar les armes codi arfau
16 prynu, cael
Has agafat els bitllets? Wyt ti wedi prynu’r tocynnau?
17 cyflogi
18 casglu (lluwch)
19 cael (hàbit / arfer)
20 derbyn
agafar les coses tal com són derbyn pethau fel y maent
21 dehongli
agafar-ho malament camddehongli
22 deall (ystyr)
23 dal (geiriau)
24 cael, derbyn (signal) (gorsaf radio)
25 codi (ymadrodd)
26 codi (acen)
27 codi, dal (techneg)
28 ysgrifennu (nodiadau)
agafar per escrit nodi
29 ysgrifennu
agafar en cinta recordio
30 (berf heb wrthrych), estyn dros (ardal)
31 agafar fred fferru, rhynnu, cael annwyd, dala annwyd
32 agafar por cael ofn
33 (berf heb wrthrych) gwreiddio
34 (berf heb wrthrych) sticio
35 (berf heb wrthrych) tewháu
36 (berf heb wrthrych) ceulo (llaeth)
37 agafar-li (berf â gwrthrych) cymryd oddi aun
38 agafar-li (berf â gwrthrych) atafaelu
Li van agafar el seu passaport
Fe gymeron nhw ei basport oddi arno
39 agafar-li (berf â gwrthrych) cymryd (emosiwn)
L va agafar una crisi de plors Cafodd bwl o lefain
40 agafar-li (berf â gwrthrych) dod ar (awydd)
em va agafar ganes de... cael / clywed / teimlo awydd gwneud rhywbeth
41 agafar-li (berf â gwrthrych) cael gafael yn (obsesiwn)
li ha agafat la mania de... mae wedi gwirioni ar / mae wedi penwirioni ar /

agafar la lluna amb un cove
1 eisiau cael yr amhosibl (“dal y lleuad mewn basged”)

agafar-se
1 gwreiddio
2 cydio (a = yn)
Agafa’t fort! Cydia’n dynn
3 defnyddio fel esgus: agafar-se + en
4 cael gafael yn ei gilydd
5 sticio (ar waelod pan)
6 agafar-s’ho de broma ei chymryd fel jôc
7 cael ei dal
8 agafar-se-li dal (ei gwisg yn y drws, ayyb)
Se li va agafar la camisa a la reixa Daliodd ei grys ar y reilin

agafar d’una revolada
1 cipio , ymaflyd cyn, caffio

agafar el rave per les fulles
1 camddeall (“cymryd y rhuddygl gerfydd y dail”)

agafar el gat
1 meddwi

agafa-sopes
1 malwen, malwoden (= person sydd yn symud yn araf)

agafes
1 pèg
2 gefel
3 gefel fach

agar-agar
1 agar-agar

agarbar
1 casglu ŷd yn ysgubau, rhwymo ŷd, gafrio ŷd

agarrada
1 gafaeliad
2 ffrae

agarrar
1 gafaelu yn (Catalaneg y De) [Cataloneg Canolog: agafar]

agarrat
1 mên, llawgaead

àgata
1 agat

agegantat
1 enfawr

agençament
1 trefniad

agençar
1 addurno
2 trefnu, tacluso

agència
1 asiantaeth

agència de publicitat
1 asiantaeth hysbysebu

agència de viatges
1 asiantaeth deithio

agència matrimonial
1 asientaeth priodasau

agència de senyoretes de companyia
1 gwasanaeth partneru

agència de transports
1 cwmni symud nwyddau

agència d’informàció
1 asientaeth newyddion

agenciar
1 caffael
2 ymdrechu i gael peth

agenda
1 dyddiadur
2 nodlyfr
3 ajenda

agenollar-se
1 penlinio
2 estar agenollat bod ar ei benliniau / ei phenliniau

Els nostres enemics només som grans perquè nosaltres estem agenollats
Mae ein gelynion yn fawr dim ond oherwydd ein bod ni ar ein penliniau

TARDDIAD: genoll pen-glin

agent
1 gweithredol
2 ar waith

agent
1 asient, cynrychiolydd
2 gweithredydd (cemeg)
3 heddwas

Quan van arribar els agents, van recuperar els efectius robats, que estaven dins una bossa de mà sota d’un cotxe (El Punt 4 Tachwedd 2004)

Pan gyrhaeddon yr heddweision, cafwyd hyd i’r nwyddau lladrad, a oedd mewn bàg llaw o dan gar

agents de la Policia Local de Premià de Mar swyddogion yr heddlu lleol yn Premià de Mar

agent de l’autorititat heddwas ("swyddog awdurdod")

desobedència a agents de l’autorititat anufuddháu i orchmynion yr heddlu ("anufúdd-dod i swyddogion awdurdod")

agent de canvi
1 brocer stoc

agent de policía
1 plismon, plismna, heddwas, heddgeidwad

Ager
1 trefgordd (la Noguera)

agermanament
1 uno, uniad

agermanar
1 uno

àgil
1 heinif
2 bywiog

agilitat
1 sioncrwydd

agitació
1 ysgwyd
2 aflonyddwch
3 cynnwrf

agitador
1 sy’n ysgwyd

agitador
1 cynhyrfwr
2 ysgwydydd (cemeg)

agitar
1 ysgwyd
2 cyffroi = symud
3 ysgwyd (braich)
4 ysgwyd (arf)
5 ysgwyd (hylif)
6 troi (â llwy)
7 ysgwyd (aden)

agitar-se
1 crynnu, ysgwyd
2 cynhyrfu, gofidio
3 cynhyrfu (môr)

agitat
1 garw (môr)
2 wedi eich cyffrói

aglà
1 mesen [gla]

aglomeració
1 ymglasgiad, ymgynulliad

aglomeració de trànsit
1 tagfa draffig

aglomerant
1 (ansoddair) pentyrrol, cydglasgol
2 (enw) deunydd rhwymo

aglomerar
1 cydglasgu

aglomerar-se
1 cydglasgu
2 pentyrru wrth ei gilydd,
ymglasgu, ymgynnull, dod at ei gilydd

aglutinació
1 cyflyniad, gludiad, cyfludiad
2 (Ieithyddiaeth) cyflyniad

aglutinant
1 cyflynol, gludiog, glynol, cyflynol
2 (Ieithyddiaeth) cyflynol

aglutinar
1 cyflynu rhywbeth, cydlynu rhywbeth
2 (Ieithyddiaeth) cyflynu

Agnès
1 Annes

agnòstic
1 agnostig

agnosticisme
1 agnostiaeth

agnus-dei
1 oen Duw

-agog
1 ffurf gyfunol = person sy’n arwain
pedagog ayyb

agombal
1 gofid
2 cyfaddawd

agombolar
1 gofalu am
2 lapio (person)

agonia
1 gloes angau, ing angau, gwasgfa angau

agonitzar
1 marw
2 bod ar ei wely angau, bod ar fin marw

El discurs de la Catalunya agonitzant és més vell que l'anar a peu.
Dweud bod Catalonia ar ei gwely angau yn rhybweth cyn hyned â’r garreg

àgora
1 ágora

agosarament
1 hyfdra, dewrder

agosarat
1 beiddgar
2 hyf, haearllug

agost
1 Awst
2 cynhaeaf
3 a l’agost (adferf) ym mis Awst
4 fer l’agost gwneud pentwr o arian

Agost
1 trefgordd (l’Alacantí)

2 agoster / agostera un o bentref Agost

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=9

Gwefan “Diari Parlem”

agostejar
1 pori

agotnar-se
1 bod yn ei gwrcwd / yn ei chwrcwd

agraciat
1 hardd

agradable
1 hawddgar, hyfryd, dymunol (persona / person)
2 hyfryd, dymunol (lle)
3 poc agradable annymunol

agradar
1 plesio
2 agradar-li (a algú) (alguna cosa) hoffi (rhywbeth), bod yn bles (ar rywbeth), leicio (rhywbeth), lico (rhywbeth) (“plesio iddo”)
No m’agrada que parlis així Dw i ddim yn lico dy fod di’n siarad fel ’na
M’agrada com parla Rwy’n hoff o’i ffordd o siarad

agradar-li d’allò més que hoffi’n enfawr
M'agrada d'alló més pensar que Mae’n hyfryd gennyf feddwl fod...

no agradar-li massa ni + bod yn rhy hoff o

Als quebequesos no els hi agraden massa els francesos

Nid yw’r Cwebeciaid yn rhy hoff o’r Ffrancod

3 ens agradi o no hoffi neu beidio (= ni), prun a ŷn ni’n ei hoffi ai peidio

t’agradi o no hoffi neu beidio (= ti), prun a wyt ti’n ei hoffi ai peidio
Tot aixo ho fan legalment, t'agradi o no Maent yn gwneud hyn i gyd yn gyfreithlon, prun a wyt ti’n ei hoffi ai peidio

li agradi o no hoffi neu beidio (= ef, hi), prun a yw e’n ei hoffi ai peidio, prun a yw hi’n ei hoffi ai peidio

Un és, li agradi o no, ciutadà espanyol, però un pot sentir-se o no sentir-se
part de la nació espanyola

Dinesydd Sbaen / Castilia, prun a yw e’n ei hoffi ai peidio, yw pob un, ond fe ellir teimlo neu fe ellir peidio â theimlo bod yn rhan o genedl Sbaen / Castilia

agradós
1 hawddgar

agranar
1 (Ynysoedd Catalonia) (Deheubarth Gwledydd Catalonia) ysgubo
[Cataloneg Canolog : escombrar]

agraïment
1 diolchgarwch

agrair
1 agrair bod yn ddiolchgar
Si algú em pot aclarir de que va tot plegat ho agrairé profundament
Os gall rhywun esbonio wrthyf beth yw’r holl gythrwfwl fe fyddaf yn ddiolchgar iawn
2 agrair-li diolch (i rywun) am
Va dir quatre paraules per agrair el premi Dywedodd rai geiriau i ddiolch am y wobr

agraït
1 diolchgar
Li estem molt agraïts (per)
Yr ym yn ddiolchgar iawn i chi (am)

Res més, agraït per l’espectacle, adéu.

(Does) dim byd arall (gen i i’w ddweud), diolch am y sioe, hwyl i chi.

molt agraït diolch yn fawr

Agramunt
1 trefgordd (l’Urgell)
Lladin agro monts = maes y bryn
2 cyfenw

agrari
1 amaethyddol
política agrària
pólisi amaethyddol

agre
1 chwerw
2 (heol) anwastad
3 (metel) brau
4 (lliw) gorliwgar
5 (ffrae) chwerw

agredir
1 ymosod ar

Detinguts tres porters d'una discoteca de Salou després d'agredir dos joves
Tri dryswr díscotec yn Salou wedi’u restio ar ôl ymosod ar ddau lanc

agredolç
1 melus-chwerw

agregació
1 casgliad, croniad
2 (prifysgol) swydd uwch ddarlithydd

agregar
1 casglu, cronnu
2 ychwanegu at
3 agregar a penodi fel aelod o staff (rhyw gorff)

agregat
1 wedi ei ychwanegu

professor agregat uwch-ddarlithydd

agregat
1 ymlynwr = arbenigwr ar ddyletswydd dros dro
gyda chenhadaeth ddiplomataidd
2 (Daeareg) clobynfaen, agreg

agrejar
1 suro
2 (ffigurol) suro, chwerwi
3 suro
4 suro, chwerw = mynd yn sur

agrejar-se
1 suro
2 (ffigurol) suro, chwerwi

agremiar-se
1 ffurfio ubdeb

agrer
1 ffrwythlon, tew

Agres
1 trefgordd (el Comtat)

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=10

Gwefan “Diari Parlem”

agresa
1 surni

agressió
1 ymosodedd
2 ymosodiad

agressiu
1 ymosodol

agressivitat
1 ymosoldeb, natur ymosodol

agressor
1 ymosodwr

agrest
1 cefngwlad, gwledig
2 (blodyn), gwyllt
3 (tirwedd), gwyllt

agreujament
1 gwaethygiad

agreujant
1 gwaethygol

agreujar
1 gwaethygu
2 gwneud cam â
3 sarháu

agreujar-se
1 gwaethygu, mynd yn waeth
El problema s’està agreujant Mae’r problem yn gwaethygu

agrícola
1 amaethyddol, ffermio

agricultor
1 ffermwr

agricultura
1 amaethyddiaeth

agrimensor
1 tirfesurydd

agrimensura
1 tirfesuriad

agrònom
1 amaethyddol

agrònom
1 amaethegwr, arbenigwr amaethyddol

agronomia
1 amaethyddiaeth

agror
1 chwerwder, surni
2 (blas), llymder

agrumollar-se
1 tolchi, ceulo

agrupació
1 ymgynulliad
2 cymdeithas
3 (Cerddoriaeth) grwp

agrupament
1 ymgynnulliad (gweithred)
2 cymdeithas

agrupar
1 cynnull
2 casglu

agrupar-se
1 ymgynnull

aguait
1 gwylfa = gweuthrediad o wylio
estar a l’aguait
bod ar yr wylfa
2 sbïo
3 magl
4 cudd-ymosodiad, rhagod, rhagodfa

aguaitar
1 sbïo
2 aros mewn rhagod am rywun

aguant
1 amynedd
2 y gallu i ddal ati

aguantar
1 dal
aguantar el termòmetre amb l’aixella dal y thermomedr o dan y gesail
2 (ffigurol), goddef, dioddef
3 dal (storm)
4 ategu
5 (anadl), dal
6 No ho aguanto més Ni allaf mo’i ddioddef ddim rhagor, Rwyf wedi cael hen ddigon arno

aguantar-se
1 dal, dioddef
s’aguanta molt mae ganddo lawer o amynedd
2 (esboniad) dal dŵr
3 aguantar-se dret aros yn syth, aros ar ei sefyll
No m’aguanto dret
Go brin y gallaf aros ar fy nhraed
4 atal ei hun (rhag gwneud peth)

aguantallibres
1 pennell = daliedydd ar ben rhes o lyfrau i’w cadw yn syth (“deil lyfrau”, “[peth sydd yn] dal llyfrau)

agudesa
1 awchlymder
2 ffraethineb
3 ffraethineb = dywediad ffraeth

aguditzar
1 awchu, rhoi awch ar
2 gwaethygu

aguditzar-se
1 (ffigurol), dwysháu, mynd yn ddwysach
2 mynd yn waeth, gwaethygu

aguerrir
1 caledu

aguerrit
1 aguerrit a wedi ymgynefino â

àguila
1 eryr
2 eryr = sumbol
3 eryr = sumbol Rhufeinaidd
4 mirada d’àguila golwg treiddiol

Aguilar
1 cognom
O’r enw lle Lladin Aquilare (= lle eryrod).

Aguilar de Boixadors
1 trefgordd (el Bages)

aguilenc
1 (trwyn) crwm, crwca, bwaog

agulla
1 nodwydd
2 agulla de cap pin
3 aguilla de ganxo pin gwallt
4 bys (cloc)
5 tŵr pigfain
6 (Rheilffordd) pwyntiau

agulla d’estendre roba
1 pèg dillad

agulla de fer mitja
1 gwäell weu

agulla imperdible
1 pin cau

Agullana
1 trefgordd (l’Alt Empordà)

Agullent
1 trefgordd (la Vall d’Albaida)
TARDDIAD: O Aculianus, tadenw Lladin o enw dyn Lladin Aculius

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=12

Gwefan “Diari Parlem”

aguller
1 pincas

agulló
1 swmbwl
2 (ffigurol), symbyliad, ysgogiad, cymhelliad
3 pigyn, pigiad

agullonar
1 symbylu
2 (ffigurol), symbylu

agusar
1 awchu, rhoi awch ar

Agustí
1 Awstin
2 cyfenw
Lladin Augustinus, enw esgob sant o Hipona

agut
1 pica, blaenllym
2 (clefyd) gwyllt, tost
3 (Cerddoriaeth) traw uchel
4 (sŵn), main, treiddgar, treiddiol
5 (deallusrwydd) treidgar
6 (beirniadaeth) llym
7 (arabedd) pefriol
8 (cwestiwn) treiddiol, ymchwilgar
9 (blas) siarp, pigog, llym

agutzil
1 beili
2 llywodraethwr

ah!
1 a!
-No en tinc ni idea. -Ah, no?
-Does gen i’r syniad lleiaf. -Nag oes e?

ahir
1 ddoe
2 ers lawer dydd
abans-d’ahir echdoe

ai!
1 (poen), aw!
2 Ai senyor! (ymostyngiad i ffawd) Duw mawr!
3 (gadael syrthio rhywbeth) wps!
4 (syndod) Ai de mi! Duw mawr!
5 (tosturi) ai de ... gwae...
Hi ha vint anys de la seva vida en què no sabem que va passar, i ai d’aquell que intenti esbrinar-lo
Mae ugain mlynedd o’i fywyd nad ydym ni yn gwybod beth ddigwyddodd, a gwae fe sydd yn ceisio ei ddarganfod.

5 amb l’ai al cor ofnus ynglyn â’r hyn all ddigwydd (“â’r gwae yn y galon”)
deixar (algú) amb l’ai al cor peri i rywun boeni
M'has deixat amb l'ai al cor amb aixó dels nous tipus d'interés.
Rwyt ti wedi f’anniddigo wrth siarad am y cyfraddau llog newydd

Aielo de Malferit
1 trefgordd (la Vall d’Albaida)
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=17

Gwefan “Diari Parlem”

Aielo de Rugat
1 trefgordd (la Vall d’Albaida)

2 aielí / aielina un o bentref Aielo

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=20

Gwefan “Diari Parlem”

Aifés
1 trefgordd (el Segrià)

aigua
1 dŵr
aigües amunt i fyny’r afon
aigües avall i lawr yr afon

2 aigua passada “dŵr sydd wedi llifo heibio”

Aigua passada no mou molí Ni ddaw i neb ddoe yn ôl, Gwlad arall yw’r gorffennol, Rhaid edrych i’r dyfodol (“ni symuda melin y dŵr sydd wedi llifo heibio”)

Però tot això és aigua passada Ond bu llawer tro ar fyd oddi ar hynny; Ond hen, hen hanes yw hynny erbyn hyn; Ond hen, hen hanes yw’r cyfan bellach (“mae’n ddŵr sydd wedi llifo heibio”)

Això però és aigua passada. Ara cal donar suport al nou president.

Ond mae hyn yn hen hanes bellach. Yn awr y mae rhaid cefnogi’r cadeirydd newydd.

2 Gat escaldat de l’aigua freda fuig Cas fan gath y ci a’i bratho / A losgodd ei fysedd a ochel y tân (“cath wedi ei sgaldio, o’r dŵr oer mae’n ffoi”)

3 aigua amb gas dŵr byrlymog

4 glaw
una primavera amb aigua abundosa (El Punt 2004-09-08) gwanwyn â llawer o law

Aigua al febrer, bona pel sementer (“dŵr ym mis Chwefror, [mae’n] dda i’r cau hëdig”) Os bydd glaw ym mis Chwefror, ceir cynhaeaf bras

5 Era clar com l’aigua que passaria això
Roedd yn hollol amlwg y buasai hynny’n digwydd

6 ni aigua (“dim, hyd yn oed dŵr”) dim yw dim
Ho hem de tenir present a l'hora de posar la creueta a la casella de l'IRPF. Al Vaticà, ni aigua!
Rhaid i ni gofio wrth roi’r groes yn y blwch [ar ffurflen] y dreth incwm. I’r Fátican, dim yw dim. (Mae rhan o’r dreth incwm yn mynd yn awtomatig i’r Eglwys gadeiriol. Ond gellir marcio blwch i ddweud bod yn well gennych fod yr arian yn mynd i ryw gorff arall)

ni aigua rhyfel diymatal
És l’estratègia contra Al Capone. Si no et puc enfonsar d'una manera, que sigui d'un altre. A l'enemic ni aigua.
Y dacteg [a ddefnyddiwyd] yn erbyn Al Capone yw hi. Os na allaf dy drechu (“dy suddo”) ym y modd yma, fe’i wneir mewn modd arall (“bydded una arall”). Rhyfel diymatal yn erbyn y gelyn.

aiguabarreig
1 cymer = lle cwrdd dau nant
2 cydgyfarfod
La darrera crisi del tripatit, a pesar de l’aiguabarreig d’audàcia, ingenuïtat, deslleialtat i (in)coherència, posa al descobert...... (El Punt 2004-01-30)
Mae argyfwng diweddaraf y llywodraeth deirbleidiol, ar wahân i’r cymysgwch (“cydgyfarfod”) o digywilydd-dra, hygrydedd, anffyddlondeb ac anghysylltiad, yn dangos...
TARDDIAD: aigua (= dŵr) + barreig (= cymysgfa)

aiguada
1 cyflenwad dŵr
2 fer aiguada gollwng dŵr, gollwng dŵr i mewn
prendre aiguada gollwng dŵr, gollwng dŵr i mewn

aiguader
1 cymedrol

aiguader
1 cariwr dŵr, dosrannwr dŵr
2 Aiguader cyfenw (hefyd a’r silladafiad anhywir Aiguadé)

aigua de colònia
1 dŵr Cwlwn, ô-di-colôn

aiguafort
1 ysgythriad
gravar a l’aiguafort ysgythru

Aiguafreda
1 trefgordd (el Vallès Oriental)

Aiguaire
1 trefgordd (el Segrià)

aigual
1 (tir) dan dd^wr

aigualir
1 glastwreiddio
2 difetha
aigualir la festa difetha’r hwyl

aigaulit
1 wedi ei lastwreiddio

a igual que
1 like, yr un peth â

aiguamarina
1 glaswyrdd

aiguamoll
1 cors

Aiguamúrcia
1 trefgordd (l’Alt Camp)

TARDDIAD: Lladin aquae murtra (merddyfroedd, dyfroedd meirwon), yn cyfeirio at byllau â dŵr o’r afon Gaià.
http://ca.wikipedia.org/wiki/Aiguam%C3%BArcia

Aiguatèbia
1 trefgordd (el Conflent)

Aiguaviva de Bergantes
1 trefgordd (el Matarranya)

Aiguaviva de Gironès
1 trefgordd (el Gironès)

aiguaneu
1 eirlaw

aiguardent
1 brandi

aiguarràs
1 tyrpent

aiguat
1 cawod mawr
2 llif

aiguavés
1 llechwedd

aigüera
1 sinc

Aigües
1 trefgordd (l’Alacantí)

2 aigüeser / aigüesera un o bentref Aigües

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=21

Gwefan “Diari Parlem”

aïllador
1 ynysol

aïllament
1 arwahaniad
2 ynysiad
3 unigrwydd

aïllant
1 ynysol

aïllar
1 ynysu = rhoi o’r neilltu
2 ynysu = amddiffyn rhag gwres, oerfel, sŵn, ayyb trwy ei amgylchynu â defnydd ynysol
3 gwahanu

Aín
1 trefgordd (la Plana Baixa)

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=22
Gwefan “Diari Parlem”

Aiòder
1 trefgordd (l’Alt Millars)
Mewn ardal draddodiadol Gastileg ei hiaith.
Enw Castileg: Ayódar

Cyfrifiad 2001: 17.02% yn gallu siarad Catalaneg
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=73

Gwefan “Diari Parlem”

Aiora
1 trefgordd (la Vall de Cofrents)
Mewn ardal draddodiadol Gastileg ei hiaith.
Enw Castileg: Ayora (yr enw swyddogol, yn hytrach nag Aiora)

Cyfrifiad 2001: 8.31% yn gallu siarad Catalaneg

2 aiorer / aiorera un o bentref Aiora
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=77

Gwefan “Diari Parlem”

Aiqües de Busot
1 trefgordd (l’Alacantí)

aïrat
1 dig

aire
1 aer
viure dels aires del cel byw ar drugaredd a gwynt y dwyrain (“byw o awyrau’r wybren”)
2 saltar pels aires (adeilad y mae bom yn ei ddifetha) cael ei chwythu’n yfflon, cael ei saethu’n yfflon (“neidio trwy’r awyrau”)
Quan els avions enemics van passaven, la barraca de fusta saltava pels aires
Pan ddaeth awyrennau’r gelyn cafodd y sied bren ei chwythu’n yfflon

aireig
1 aeriad
2 calediad (dillad)

airejar
1 aeru (ystafell)
2 caledu (ystafell)
3 gwyntyllu (mater)

airós
1 yn agored i’r awyr
2 (ystafell) drafftiog
3 (lle) awelog, gwyntog
4 (tywydd) gwyntog
5 sortir airós de llwyddo’n orchestol

Ais de Provença
1 tref yn Ocsitania

ai senyor
1 (ebychiad o anobaith) Arglwydd!

Aitona
1 trefgordd (el Segrià)

aixa
1 neddau, neddyf, bwyell gam

aixada
1 hof

aixafada
1 gwasgfa

aixafament
1 iselder ysbryd

aixafar
1 gwastatáu
2 gwrthdaro â
Va ser acusat de conduir begut i haver aixafat dos cotxes, entre ells un dels Mossos d’Esquadra
Cafodd ei gyhuddo o yrru tra’n feddw a gwrthdaro â dau gar. Roedd un o’r rhai hyn yn perthyn i heddlu cenedlaethol Catalonia
3 gwasgu
4 gwasgu i farwolaeth
5 (tatws) stwnshio
6 gwneud stomp o

aiaxafat
1 wedi eich gwasgu
2 deixar (algú) aixafat torri crib (rhywun) (“gadael rhywun wedi ei wasgu”)

aixecar
1 codi

2 aixecar la veu

..a/ codi’ch llais
.....Els que més aixequen la veu són els que menys tenen a dir
.....Y sawl sydd yn codi’i lais fwyaf yw’r sawl y mae ganddo y lleiaf i’w ddweud

..b/ codi’ch llais = siarad yn uchel i feirniadu neu i brotestio
Qui ha aixecat la veu? Ningú. Pwy sydd wedi codi ei lais (wedi siarad yn erbyn y sefyllfa hon)? Neb.

aixafinar
1 sybybio, sbybio (papur)

aixecar-se
1 codi o’r gwely
2 codi ar ei thraed

aixella
1 cesail
aguantar el termòmetre amb l’aixella dal y thermomedr o dan y gesail

aixer
1 gwrtaith

aixerriar
1 gwrteithio

aixeta
1 tap

així
1 felly
2 (o flaen dyfyniad), gan ddweud fel hyn, yn y geiriau hyn
3 (ansoddair) fel hwn, fel hon, felly

així que
1 dyma pam

això
1 hwn, hwnna
2 hon, honna
3 hyn, hynny
4 hynny = y farn honno, y datganiad hynny
i no tan sols això, sinó que
ac nid yn unig hynny, ond y ffaith fod
5 això no és cert nid yw hynny yn wir
6 l’acte sexual
Podríem.. d’això.. Fe allwn ni... wneud... hynny
7 Això no vol dir que (hagi, etc)
nid yw hyn yn golygu fod...
8 Això sí Ond mae’n wir fod...

això de
1 y mater am

això mateix
1 hynny yn union

aixopluc
1 cysgod

aixoplugar
1 cysgodi
2 amddiffyn

aixoplugar-se
1 cysgodi

això que
1 er
A l’estiu suo tant que em surten èczemes i això que em dutxo tres cops al dia
Yn yr haf rwy’n chywsu cymaint fel fy mod yn cael éscema er imi gael cawod deirgwaith bob dydd

això sí que
1 Mae hynny yn wironeddol (rywbeth)

ajaçar
1 rhoi yn y gwely

ajaçar-se
1 mynd i’r gwely

ajagut
1 ar eich gorwedd
ajagut al llit ar eich gorwedd ar y gwely
ajagut de panxa enlaire ar wastad eich cefn, ar eich gorwedd, ar eich cefn, bod yn orweddol (“yn orweddol a’r bola i fyny / yn yr awyr”)

ajaure
1 = ajeure

ajeure
1 dodi (rhywun) ar ei orwedd
2 dodi (rhywbeth) ar ei hyd
3 gwastatu (cnwd)

ajeure’s
1 gorwedd
ser ajagut al llit bod ar eich gorwedd ar y gwely

ajeure-s’hi
1 peidio â gwneud ymdrech

ajornament
1 gohiriad

ajornar
1 gohirio
(El president) ajorna el pla per falta de diners al pressupost d’enguany (Avui 2004)
Yr arlywydd yn gohirio’r cynllun oherwydd diffyg arian yng nghyllideb y flwyddyn hon

ajuda
1 help, cymorth
2 anar a l’ajuda de mynd i helpu
3 demanar ajuda gofyn am help
4 recórrer a l’ajuda a galw am gymorth
5 Déu ens ajudi! A’n gwaredo!
6 cymorth = arian neu adnoddau at ryw ddiben arbennig
ajuda exterior cymorth tramor

ajudant
1 cynorthwyol

ajudant
1 cynorthwy-ydd
2 cynorthwy-ydd = (prifysgol, ysgol) athro ychwanegol dros-dro
3 mêt, gwas (i dechnegwr)
4 ajudant d’electricista mêt trydanwr
5 ajudant de laboratori cynorthwy-ydd labordy
6 ajudant de direcció cynorthwy-ydd cynhyrchu (ffilm, theatr)
7 ajudant tècnic sanitari nyrsiwr, nyrs

ajudar
1 helpu, cynorthwyo
Ajuda’ns a salvar vides Helpwch ni i achub bywydau
2 cyfrannu
3 ajudar a l’èxit cyfrannu at y llwyddiant

ajudar-se
1 ajudar-se d’alguna cosa defnyddio
2 ajuda’t i el cel t’ajudarà Duw a gâr a’i caro ei hunan

ajuntament
1 cyngor y dref, cyngor y ddinas
l’Ajuntament de Barcelona
Cyngor Dinas Barcelona
2 awdurdod lleol
3 neuadd y dref, neuadd y ddinas = adeilad
4 cyfathrach
5 ajuntament sexual cyfathrach rhywiol

ajuntar
1 cynnull
2 rhoi wrth ei gilydd
3 hanner cau (drws), gadael cil y drws ar agor

ajuntar-se
1 ymgynnull, cwrdd
2 ajuntar-se amb (algunes persones) ymuno (â phobl)
No t’ajuntis amb males companyies Osgó gwmni drwg
2 byw gyda’ch gilydd (iaith lafar)
3 cypladu (anifeiliad)
4 cwrdd (amb = â) (rhywun)
5 mynd o gwmpas (amb = â)

ajupiment
1 cyrcydu

ajupir
1 plygu (pen)

2 gwneud i rywun ildio, ymddarostwng

ajupir-se
1 plygu (person)

2 plygu’ch pen, gwargrymu

Es va haver d’ajupir per passar per la porta Bu rhaid iddo blygu’i ben i fynd trwy’r drws
3 bod yn ei gwrcwd, yn ei chwrcwd
4 swatio, cyrcydu
5 ildio = derbyn gwneud yr hyn y mae rhywun arall yn mynnu i chi ei wneud, darostwng

ajupit
1 yn eich cwman, yn plygu, cwmanog, cwmanllyd, gwargrwm, gwarrog, yn eich cwrrwm

estar ajupit bod yn eich cwman

caminar ajupit cerdded yn wargam, cerdded yn grwm, cerdded yn eich cwman, cwmanu, gwargrymu, crymu, gwarro wrth gerdded

Deu caminar ajupit, amb tantes medalles al coll Rhaid ei fod yn cerdded yn wargam a chymaint o fedalau am ei wddf

ajust
1 addasiad, cymhwysiad, unioni
2 carta d’ajust cerdyn prawf = delwedd sydd yn cael ei drosglwyddo gan orsaf deledu pan fydd trosglwyddydd yn weithredol ond nid oes ar y pryd raglen i’w dangos. Hysbysir gan y cerdyn pa gwmni biau’r sianel. Fel arfer mae arno batrwm sydd yn gymorth i gael hyd i gyfluniad cywir y set teledu

ajustar
1 addasu (peiriant, ayyb)
2 ajustar a addasu at; ffitio i
3 cytuno ar (amodau)
4 (drws) hanner cau
5 (priodas) trefnu
6 (pris) gosod

ajustat
1 ser molt ajustat a bod bron yn rhy gul i

ajusticiar
1 dienyddio

ajut
1 help, cymorth

al
1 = a + el
al sortir wrth ymadael

ala
1 asgell, adain
2 portar plom a l’ala bod ar fin cwympo (“cario plwm yn yr asgell”)
3 donar ales (a algú) calonogi (rhywun), rhoi hwb (i rywun) (“rhoi adenydd i rywun”)

alabança
1 canmoliaeth, mawl

a l’abans
1 ymláen

alabar
1 canmoli, moli

alabastre
1 alabastr = math o gupswm main ei raen, fel arfer o liw gwyn, a ddefnyddir ar gyfer cerfliniau, fasau, ayyb
La competència xinesa fa mal a la indústria d’alabastre de Sarral (conca de Barbarà) (El Punt 2003-12-27)
Mae’r gystadleuaeth Tsheineaidd yn amharu ar y diwydiant alabstr yn Sarral

a l’abril
1 ym mis Ebrill

alacaigut
1 prudd, penisel

Alacant
1 trefgordd (l’Alacantí)
Alacant, la millor terreta del món (Dywediad) Alacant, y fro fach orau yn y byd

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=24

Gwefan “Diari Parlem”

l’Alacantí
1 comarca (Deheubarth Gwledydd Catalonia)

a la carrera
1 yn fy swydd innau, yn dy swydd dithau, ayyb

a la costa est de
1 a la costa est de Môn ar arfodir dwyreiniol Môn

a la costa nord de
1 a la costa nord de Môn ar arfodir gogleddol Môn

a la costa oest de
1 a la costa oest de Môn ar arfodir gorllewinol Môn

a la costa sud de
1 a la costa sud de Môn ar arfodir deheuol Môn

a la cua
1 yn y gwt, yn y gynffon, yn y ciw

a la deriva
1 ar ddisberod

a la fi
1 yn y diwedd

a la força
1 yn erbyn eich ewyllys

a l’agost
1 ym mis Awst

a la llum de
1 yng golau

a l’altra punta de
1 ym mhen arall (rhywbeth)

a la inversa
1 i’r gwrthwynebm fel arall, o chwith, yn y drefn arall, y tu ôl ymlaen

Alaior
1 trefgordd (Menorca)

a la localitat de
1 yn (+ enw trefgordd)

a l’altra cara de la moneda
1 ar y llaw arall (“yn wyneb arall y darn arian”)

alambí
1 distyll, stìl (= llestr distyllio)

a la meitat de
1 ar ganol

(els) Alamús
1 trefgordd (el Segrià)

a la planxa
1 wedi ei grilio

a la platja
1 ar y traeth, ar lan y môr
2 i’r traeth, i lan y môr

a la pràctica
1 mewn arfer

Alaquàs
1 trefgordd (l’Horta)
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=25

Gwefan “Diari Parlem”

alarit
1 rhyfelgri

alarma
1 larwm
2 dychryn, braw

critd’alarma (aderyn) cri rhybudd, rhybudd perygl

El seu crit d'alarma és fàcilment identificable Mae ei gri rhybudd yn hawdd ei adnabod
3 cridar l’alarma seinio rhybudd, canu larwm

alarmar
1 dychrynu

alarmista
1 (ansoddair) brawychol
2 (enw) coswr bwganod, proffwyd peryglon

Alaró
1 trefgordd (Mallorca)

Alàs i Cerc
1 trefgordd (l’Alt Urgell)

alat
1 adeiniog

a l’atac
1 i’r gad

a la tercera va la vençuda
1 tri chynnig i Gymro

a la vora de
1 wrth ochr, yn ymyl

l’Albagés
1 trefgordd (les Garrigues)

alba
1 gwawr

Alba
1 enw merch

albada
1 cyfddydd, golau gwawr

Albaida
1 trefgordd (la Vall d’Albaida)

TARDDIAD: Arabeg = “y gwyn”

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=27

Gwefan “Diari Parlem”

Albal
1 trefgordd (l’Horta)
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=28

Gwefan “Diari Parlem”

Albalat de la Ribera
1 trefgordd (la Ribera Baixa)
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=31

Gwefan “Diari Parlem”

Albalat del Sorells
1 trefgordd (l’Horta)
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=33

Gwefan “Diari Parlem”

Albalat dels Tarongers
1 trefgordd (el Camp de Morvedre)
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=35

Gwefan “Diari Parlem”

albanès
1 Albaidd
2 Albaneg

albanès
1 Albiad
2 Albaneg (iaith)

albanesa
1 Albanes

Albània
1 Albania

Albanyà
1 trefgordd (l’Alt Empordà)

albarà
1 trosgludnod

Albatera
1 trefgordd (el Baix Segura) .
Ardal draddodiadol Gastileg ei hiaith.
Enw Castileg: Albatera
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=37

Gwefan “Diari Parlem”

Albatárrec
1 trefgordd (el Segrià)

albatros
1 álbatros

Albelda
1 trefgordd (la Llitera)

al bell mig de
1 yn union ynghanol...

àlber
1 poplysen

l’Albera
1 trefgordd (el Vallespir )

albercoc
1 bricyllen

albercoquer
1 pren bricyll

alberg
1 lloches
2 llety

alberg de joventut
1 gwesty ieuenctid

albergar
1 (berf â gwrthrych) llochesu
2 (berf heb wrthrych) llochesu

albergínia
1 wylys, planhigyn wy

Alberic
1 trefgordd (la Ribera Alta)
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=38

Gwefan “Diari Parlem”

Albert
1 Albert
2 cognom
O enw Germanaidd Athalberht (= bonheddig-llachar, llachar oherwydd ei foneddigrwydd)

Albesa
1 trefgordd (la Noguera)

albí
1 albinaidd

albí
1 albino

l’Albí
1 trefgordd (les Garrigues)

Albinyana
1 trefgordd (el Baix Penedès)

l’Albiol
1 trefgordd (el Baix Camp)

Albió
1 Anglaterra
la Pèrfida Albió Lloegr fradwrus
Però saps perquè es nomena a Anglaterra Pèrfida Albió ? És culpa de Napoleó.
Ond wyt ti’n gwybod pam y gelwir “Lloegr fradwrus” ar Loegr? Bai Napoleon yw hi.

albir
1 barn, ewyllys
albir lliure ewyllys rydd
albir franc ewyllys rydd
Els carrecs electes estaran subjectes a l'albir de les cupules dels partits i no al dels seus electors
Bydd y swyddi etholeg yn dibynnu ar farn arweinwyr y pleidiau ac nid ar farn eu hetholwyr

albirar
1 tybio, dychmygu
2 cael cipolwg
3 darganfod

Albocàsser
1 trefgordd (l’Alt Maestrat)

2 bocassí / bocassina un o bentref Albocàsser
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=39

Gwefan “Diari Parlem”

Albons
1 trefgordd (el Baix Empordà)

albor
1 gwynder
2 golau toriad dydd

Alboraia
1 trefgordd (l’Horta)
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=43

Gwefan “Diari Parlem”

Alboraig
1 trefgordd (la Foia de Bunyol)
Ardal draddodiadol Gastileg ei hiaith.

Poblogaeth 2002: 941

Cyfrifiad 2001: 28.40% yn gallu siarad Catalaneg
Enw Castileg: Alborache
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=40

Gwefan “Diari Parlem”

albufera
1 morlyn

s’Albufera enw parc natur ar ynys Maliorca

http://www.uib.es/depart/dceweb/rem/albufera/albIntroCat.html Gwefan y Parc Natur

l’Albufera enw parc natur yng Ngwlad Falensia

Parc Natural de l’Albufera de València Parc Natur Morlyn Falensia

http://ca.wikipedia.org/wiki/Parc_Natural_de_l%27Albufera_de_Val%C3%A8ncia Gwefan Wikipedia

Albuixec
1 trefgordd (l’Horta)

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=44

Gwefan “Diari Parlem”

àlbum
1 albwm

albumen
1 gwynnwy

albúmina
1 albwmin = prodin dyfr-hydawdd

alça
1 codiad (prisiau, tymheredd)

alçada
1 uchder
tres metres d’alçada tri medr o uchder
La botiga ocupa els baixos d’un bloc d’habitatges de tres pisos d’alçada (Avui 2004-01-27)
Mae’r siop ar lawr waelod bloc fflatiau trillawr (“tri llawr o uchder”)
2 estar a l’alçada cwrdd â’r safon, cwrdd â’r gofynion, bod yn gyfartal â’r gofynion

Els nostre politics no estàn a l'alçada del nostre païs

Dyw ein gwleidyddion ddim yn ddigon da i wasanaethu ein gwlad ni (“ddim i uchder ein gwlad”)
3 estar a l’alçada de la situació bod yn ddigon dda i ymdopi â’r sefyllfa

Alcalà de la Joveda
1 trefgordd (la Marina Alta)

Alcalà de Xivert
1 trefgordd (el Baix Maestrat)
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=45

Gwefan “Diari Parlem”

l’Alcalatén
1 comarca (Deheubarth Gwledydd Catalonia)

alcalde
1 maer

l’alcalde accidental y maer dros dro (am fod y maer ei hun ar daith, ayyb)
2 (hanes) prif ynad tref
3 Alcalde cyfenw
TARDDIAD: Arabeg al-qadi (y barnwr)

alcaldessa
1 maeres
Només un de cada deu municipis estan governats per alcaldesses (El Punt 2004-03-09)
Dim ond un o bob deg trefgordd sydd â maeres

alcaldia
1 swydd maer
Joan Ferrer - aspirant a l’alcaldia de Tarragona Joan Ferrer, yr ymgeisydd ar gyfer swydd maer Tarragona
2 swyddfa maer

alcalí
1 alcalïaidd

àlcali
1 álcali

alçament
1 codi (gweithred)
2 (pris) codiad
3 gwrthryfel

al camp
1 yn nghefn gwlad, yn y wlad

Alcanalí
1 trefgordd (la Marina Alta)
Cyfrifiad 2.001: dim ond 42.11% o siaradwyr Catalaneg

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=47

Gwefan “Diari Parlem”

Alcanar
1 trefgordd (el Montsià)

Alcàntara de Xúquer
1 trefgordd (la Ribera Alta)
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=48

Gwefan “Diari Parlem”

Alcanó
1 trefgordd (el Segrià)

al cap de
1 ymhén

alçaprem
1 trosol

alçar
1 codi
alçar la veu codi’ch llais
2 gwneud yn uwch
3 codi = adeiladu
4 codi ar eich sefyll

Alcarràs
1 trefgordd (el Segrià)

alçar-se
1 codi
2 codi ar ei sefyll
3 gwrthryfela
4 (País Valenciá), codi o’r gwely

Alcàsser
1 trefgordd (l’Horta)
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=50

Gwefan “Diari Parlem”

alcavot
1 cyfryngydd = un sy’n dwyn neges o un i arall

alcista
1 hapfasnachwr

alcohol
1 álcohol

alcoholèmia
1 álcohol

un home amb problemes d'alcoholèmia dyn â phroblemau álcohol

prova d'alcoholemia prawf anadl, prawf ar anadl

test d'alcoholemia prawf anadl, prawf ar anadl

donar negatiu en el test d'alcoholemia cael canlyniad negyddol i’r prawf anadl

fer-li la prova d'alcoholemia (a algú) rhoi prawf anadl (i rywun), rhoi prawf ar anadl (rhywun)

grau d'alcoholemia alcohol yn y gwaed

taxa d'alcoholemia alcohol yn y gwaed

grau d'alcoholemia superior al permís álcohol yn y gwaed uwchláw’r terfyn a gainatéir

intentar reduïr a 0 la taxa d'alcoholemia permesa ceisio lleihái a sero yr álcohol yn y gwaed a gainatéir

control d´alcoholèmia

..a/ rheoli gyrru ac yfed

..b/ lle gwneud profion anadl, atalfa gyrru ac yfed, rhwystr ffordd gyrru ac yfed, atalfa lle y mae’r heddlu yn rhoi prawf anadl i’r gyrwyr y maent yn eu hamau o yrru ac yfed

Anar resant per no trobar un control d´alcoholemia Gweddïai na fyddai’n dod o hyd i atalfa gyrru ac yfed

Per què suposes que hi ha tants mossos allà a la porta del Palau (de la Generalitat)? És clar, fan control d'alcoholèmia quan els nostres polítics surten del Palau.

Paham rwyt ti’n meddwl bod cymaint o heddweision o flaen Adeilad y Llywodraeth (“Palas y Gyffredinfa”)? Mae’n amlwg - maent yn gwneud profion anadl pan fydd ein gwleidyddion yn dod allan o’r Adeilad.

alcohòlic
1 alcoholaidd
2 brwysg

alcohòlic
1 brwysgyn
beguda no-alcohòlica diod fwyn

alcoholisme
1 brwysgedd, alcoholisme

Alcoi
1 trefgordd (l’Alcoià)
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=52

Gwefan “Diari Parlem”

l’Alcoià
1 comarca (Deheubarth Gwledydd Catalonia)

Alcoleja
1 trefgordd (el Comtat)
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=57

Gwefan “Diari Parlem”

Alcoletge
1 trefgordd (el Segrià)

al contrari
1 i’r gwrthwyneb

Alcora
1 trefgordd (l’Alcalatén, Gwlad Falensia)

http://www.geocities.com/el_tirant/Com_Alcalaten.htm El Tirant - Directori de pàgines web en valencià / Cyfeiriadur Gwefannau yn Falenseg (Catalaneg Gwlad Falensia)

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=58

Gwefan “Diari Parlem”

Dones i mangranes, d'Alcora són les més preciades (Dywediad) Gwragedd a phomgradau, y rhai o Alcora sydd yn plesio fwyaf

Alcosser
1 trefgordd (el Comtat)

TARDDIAD: Arabeg al-quasayr = caer fach
http://ca.wikipedia.org/wiki/Alcosser_de_Planes

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=54

Gwefan “Diari Parlem”

alcova
1 ystafell wely

Alcover
1 trefgordd (l’Alt Camp)

TARDDIAD: Heb ei wybod i sicrwydd. Y mae tri tharddiad wedi eu hawgrymu.

..a/ Arabeg al-kouar = pennaeth y llwyth

..b/ Arabeg al-kubeier = yr un mawr / yr un lled fawr

..c/ Rhyw iaith cyn-Rufeinig, lle y bu’r gair erri = lle
http://ca.wikipedia.org/wiki/Alcover Gwefan Wikipedia

les Alcubles
1 trefgordd (l’Alt Palància)

Ardal draddodiadol Gastileg.

Enw Castileg: Las Alcublas

Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 21% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=64

l’Alcúdia de Carlet
1 trefgordd (la Ribera Alta)
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=68

Gwefan “Diari Parlem”

l’Alcúdia de Crespins
1 trefgordd (la Costera)
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=69

Gwefan “Diari Parlem”

Alcúdia de Mallorca
1 trefgordd (Mallorca)

l’Alcúdia de Veo
1 trefgordd (la Plana Baixa)

Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 43.31%o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=71

Gwefan “Diari Parlem”

Aldaia
1 trefgordd (l’Horta)

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=81

Gwefan “Diari Parlem”

aldarull
1 terfysg
2 aflonyddwch

al desembre
1 ym mis Rhagfyr

al darrere de
1 tu ôl i = sydd yn gyfrifol am

aldea
1 pentref

al detall
1 yn fanwerth

Aldover
1 trefgordd (el Baix Ebre)

alè
1 anadl
recuperar l’alè cymryd eich gwynt, cael eich gwynt atoch
El diumenge passat vaig enfilar la ruta dels Francesos amb un amic. Ens vam aturar després de la primera tirada a recuperar l’alè i fer un glop.
Ddydd Sul diwethaf fe euthum ar hyd llwybr y Ffrancod gyda chyfaill. Fe arhosom ar ôl y rhan gyntaf i gymryd ein gwynt ac i gael diod.

Renta’t la boca. Et put l’alè. Golcha dy geg. Ma’ d’ ana’l yn gwynto.

aleatori
1 ansicr
2 damweiniol
3 ar hap, ar antur

La tria d'aquests usuaris no és aleatoria Nid hapddewis mo ddewis y defnyddwyr hyn

aleatoriament
1 ar hap, ar antur

alegrar
1 gwneud yn hapus

alegrar-se
1 dod yn hapus
2 bod yn hapus, bod wrth ei fodd, bod yn falch
Ens alegra que el cap del Govern andorrà hagi parlat clar pel que fa a la llengua (Fòrum Vilaweb 2005-03-15) Rŷn ni’n falch fod pennaeth llywodraeth Andorra wedi siarad yn blaen ynghylch yr iaith

alegre
1 llawen, hapus
La cirera té el cor trist i la cara alegre (Dywediad) Mae gan geiriosen galon drist a wyneb hapus
2 hanner meddw
3 Alegre cyfenw (= llawen)
Tenim dades molt antigues que ens parlen de l'existència a Catalunya i Aragó de cases pairals del llinatge Alegre
Mae gennym wybodaeth hen iawn sydd yn dangos ini fodolaeth plasau’r teulu Alegre yng Nghatalonia ac Áragon

alegria
1 hapusrwydd

l’Aleixar
1 trefgordd (el Baix Camp)

alejar
1 (adain), curo, chwifio, ysgwyd

Alella
1 trefgordd (el Maresme)

alemany
1 Almaenaidd; yr Almaen
El ministeri d’Exteriors alemany Gweinidog Tramor yr Almaen
2 Almaeneg

alemany
1 Almaenwr, Almaeniad
2 (iaith) Almaeneg

alemanya
1 Almaenes

Alemanya
1 yr Almaen

alena
1 mynawyd

alenada
1 pwff, allanadliad

alenar
1 anadlu

alentir
1 arafu

alentir-se
1 arafu

Alenyà
1 trefgordd (el Rosselló)

a l’època medieval
1 yn y Canol Oesoedd

aleró
1 adain

alerta
1 rhybudd

alerta
1 gofal!

alerta
1 yn ofalus
anar alerta mynd yn ofalus

alerta aèria

alertar
1 rhybuddio

aleshores
1 yno, y pryd hynny

La veritat és que sembla que hi ha gent que li costi molt d'entendre que les circumstàncies d'aleshores no siguin les d'ara

A dweud y gwir, mae’n ymddangos fod rhai’n ei chael hi’n anodd deall nad yw’r sefyllfa yn y cyfnod hwnnw yr un â sefyllfa heddiw
2 yna = o ganlyniad

a les hores puntes
1 ar yr oriau brig

a l’esquerra
1 ar y chwith, i’r chwith

a les barbes de
1 o dan drwyn (un)

aleta
1 adain fach
fer l’aleta
cynffonloni
2 (pysgodyn) adain

Alexandre
1 Alecsander

Alexandria
1 Alecsandria

alfabet
1 gwyddor, abiéc

alfabètic
1 yn nhrefn y wyddor

alfabetització
1 llythrennedd, llithrenogrwydd

alfabetitzar
1 dysgu (rhywun) i ddarllen ac ysgrifennu

alfàbrega
1 brenhinllys, basil

alfac
1 (afon, arfordir, harbwr) bar, traethell, cefnen dywod

Alfafar
1 trefgordd (l’Horta)
Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 47.86% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=84

Gwefan “Diari Parlem”

Alfafara
1 trefgordd (el Comtat)
Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 90.27% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=86

Gwefan “Diari Parlem”

alfals
1 maglys, lwsérn, alfalffa

Alfara d’Algímia
1 trefgordd (el Camp de Morvedre)

(Alfara de la Baronia oedd yr enw hyd ddiwedd unbennaeth Castilia)
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=117

Gwefan “Diari Parlem”

Alfara de Patriarca
1 trefgordd (l’Horta)
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=90

Gwefan “Diari Parlem”

Alfara dels Ports
1 trefgordd (el Baix Ebre)

Alfarb
1 trefgordd (la Ribera Alta)

Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 60% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=91

Gwefan “Diari Parlem”

Alfarràs
1 trefgordd (la Noguera)

Alfarrasí
1 trefgordd (la Vall d’Albaida)

Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 84.11% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=92

Gwefan “Diari Parlem”

l’Alfàs del Pi
1 trefgordd (la Marina Baixa)

Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 22.82% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=95

TARDDIAD: Arabeg alfas = lle ffrwythlon; Alfás del Pi = Alfàs â’r Binwydden. Plannwyd pinwydden yn y flwyddyn 1786 gan y trigolion fu’n mynnu bod yn annibynnol ar drefgordd Polop. Yn y dyddiau hynny Alfàs de Polop (Alfàs yn nhrefgordd Polop) oedd enw’r pentref.

Hanner can mlynedd wedi hynny, yn 1836, daeth y pentref yn drefgordd ar ei phen ei hun.

Alfaur
1 trefgordd (la Safor)

Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 91.83% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=98

Gwefan “Diari Parlem”

alferes
1 banerwr (un o grwp o farchogion sy’n cario’r faner)
2 is-swyddog, islefftenant
3 alferes de fragata canol-longwr

alfil
1 esgob (gwyddbwyll)

al final
1 yn y diwedd
2 ymhén y rhawg

alfombra
1 (Castilegaeth) carped
La paraula correcta és catifa
alfombra voladora carped hedegog

alfondec
1 cyfnewidfa yd

Alfons
1 Alfons

alforja
1 bag cyfrwy

l’Alforí
1 trefgordd (la Vall d’Albaida)

alforro
1 (hynafol) rhydd, wedi’i ryddháu

Alfred
1 Alffred

alga
1 gwymon

Algaida
1 trefgordd (Mallorca)

algàlia
1 mwsg = hylif persawrus o gwdyn ar bwys organau cenhedlu’r gath fwsg

gat d’algàlia cath fwsg, gath yr India, pergath

Algar
1 trefgordd (el Camp de Morvedre)
Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 79.23% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=100

Gwefan “Diari Parlem”

àlgebra
1 álgebra

Algemesí
1 trefgordd (la Ribera Alta)
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=101

Gwefan “Diari Parlem”

al gener
1 ym mis Ionawr

Alger
1 Algiers

algerí
1 Algeraidd

algerí
1 Algeriad

Algèria
1 Algeria

Algerri
1 trefgordd (la Noguera)

-àlgia
1 ffurf gyfunol = poen (mewn rhyw ran o’r corff)
cefalàlgia, gastràlgia, nefràlgia, neuràlgia, odontàlgia, otàlgia ayyb

àlgid
1 oer
2 tyngedfennol
3 dwysaf

Algímia d’Almonesir
1 trefgordd (l’Alt Palància)
Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 20.13% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=103

Gwefan “Diari Parlem”

Algímia de la Baronia
1 trefgordd (el Camp de Morvedre)
Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 73.59% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=105

Gwefan “Diari Parlem”

Alginet
1 trefgordd (la Ribera Alta)
Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 80% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=118

Gwefan “Diari Parlem”

algo-
1 ffurf gyfunol = poen
algofòbia ofn poen

Algorfa
1 trefgordd (el Baix Segura)
Ardal draddodiadol Gastileg ei hiaith

Enw Castileg: Algorfa

Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 7.78% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=120
Gwefan “Diari Parlem”

algú
1 rhywun

Alguenya
1 trefgordd (les Valls de Vinalopó)
Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 79.41% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=122

Gwefan “Diari Parlem”

Alguer
1 trefgordd (l’Alguer)

l’Alguer
1 comarca; ciutat ar ynys Sardinia lle mae’r Gataloneg yn iaith frodorol

alguerès
1 Algeriad

alguerès
1 Algeriad

algun
1 rhyw
2 (rhagenw)
rhywun neu’i gilydd

algun cop
1 weithiau

algutzir
1 (Història) llywodraethwr
2 bwmbeili, cwnstabl

a l’hivern
1 yn y gaeaf

alhora
1 ar yr un amser

aliança
1 cynghrair
2 cynghrair (cytundeb rhwng pleidiau gwleidyddol i weithio gyda’i gilydd mewn senedd)
3 l’arca de l’Aliança Arch y Cyfamod
4 modrwy briodas

aliar
1 cyfuno

aliar-se
1 cyfuno
2 (Miwriaeth, Gwleidyddiaeth) ymgynghreirio
3 cymysgu (i wneud aloi)

àlias
1 alias, a enwir hefyd

àlias
1 alias, arallenw
2 a elwir hefyd, alias
Siôn Gruffudd aliès Capten Gwyn Siôn Gruffudd a elwir hefyd Capten Gwyn

aliat
1 cynghreiriol

aliat
1 cynghreiriad

aliatge
1 aloi

alicates
1 gefail, gefelen, pleiers

Alícia
1 Alys

aliè
1 yn perthyn i rywun arall neu rywrai eraill
2 estron
3 ddim yn perthyn i
4 amherthnasol
5 heb eich gwahodd
6 estron
7 estar aliè a heb fod yn gysylltiedig â, heb berthyn i
no estar aliè a bod yn gysylltiedig â, perthyn i
una cosa aliena al present
rhywbeth a wnelo ddim â’r byd sydd ohoni
La bandera espanyola és una bandera estrangera, imposada i aliena al nostre poble
Mae baner Castilia yn faner estron, un wedi ei gorfodi [arnom], ac un nad yw’n perthyn i’n pobl ni

alienar
1 (bens) trosglwyddo
2 hala ynbenwan

alienat
1 sâl ei feddwl, gwallgof

alienat
1 un sâl ei feddwl, gwallgofddyn

alifac
1 (iaith ben-heol) anhwylder

àliga
1 eryr

alimara
1 cangen coral

aliment
1 bwyd

alimentació
1 bwyd

alimentar
1 bwydo
2 cyflewni marchnad â bwyd
3 cynnal (teulu)
4 (tân) rhoi glo ar y tân, rhoi coed ar y tân

alimentar-se de
1 byw ar
alimentar-se de llet byw ar laeth

alimentari
1 bwyd (cymhwysair)

alineació
1 cyfliniad, llinelliad

alinear
1 llinellu, dodi mewn rhes, dodi ar linell

a l’inrevés
1 o chwith

Alins de Vallferrera
1 trefgordd (el Pallars Sobirà)

a l’instant
1 yn y fan a’r lle

Alió
1 trefgordd (l’Alt Camp)

http://ca.wikipedia.org/wiki/Ali%C3%B3

aljama
1 ardal Fwraidd

al juliol
1 ym mis Gorffennaf

al juny
1 ym mis Mehefin

all
1 garlleg
2 cabesa d’alls bylbyn garlleg
descobrir la sopa d’all (“darganfod cawl garlleg”) fe ddywedir am rywun sydd yn meddwl ei fod wedi darganfod rywbeth newydd neu anhysbys ond ei fod mewn gwirionedd wedi ei hen ddarganfod neu yn hybsys i bawb, ail-ddyfeisio’r olwyn

acabar de descobrir la sopa d'all newydd ddarganfod rhywbeth sydd yn hysbys i bawb yn barod, bod newydd ail-ddyfeisio’r olwyn

Vaig veure ahir al vespre la peli del Kubrick 2001 Odisea a l'espai - quina obra mestra! Si, ja se que acabo de descobrir la sopa d'all...
Neithiwr fe welais ffilm Kubrick 2001 - Oduseia’r Gofod. Y fath gampwaith. Mae’n wir, rw i newydd ddarganfod rhywbeth sydd yn hysbys i bawb yn barod

La Sardà és una gran actriu (vaja, sembla que acabo de descobrir la sopa d'all)
Mae Sardà yn actores wych (mae dweud hyn fel petáwn i newydd ddarganfod rhywbeth sydd yn hysbys i bawb yn barod)

El que dic és bastant evident suposo... no és que acabi de descobrir
la sopa d'all...
Mae’r hyn yr wyf fi yn ei ddweud yn lled amlwg ohono’i hun, rw i’n tybio - dw i ddim yn dweud hyn am fy mod newydd gael gwybod amdano...

creure descobrir la sopa d'all credu’ch bod wedi darganfod rhywbeth newydd
Els qui creuen descobrir la sopa d'all amb la noció de "guerres inesperades"
haurien d'agafar, de tant en tant, algun llibre d'història
Fe ddylai’r sawl sydd yn credu eu bod wedi darganfod rhywbeth newydd â’r syniad o “ryfeloedd annisgwyl” ddarllen (“cymeryd”) rhyw llyfr hanes o bryd i’w gilydd

ser descobrir la sopa d’all sôn am rywbeth fel petái’n hollol newydd, ail-ddyfeisio’r olwyn
Cal dir, en aquest sentit, que parlar de participació ciutadana als Ajuntaments tampoc no és descobrir la sopa d’all
Mae rhaid dweud, yn hyn o beth, nad yw siarad am i’r dinasyddion gael rhan yng ngwaith y Cynhorau Tref ddim yn ail-ddyfeisio’r olwyn

Al·là
1 Ala

allà
1 yna, acw
allà on sigui lle bynnag, ble bynnag y bo rhaid

Allà on hi ha foc surt fum Lle bo mwg bydd tân, Rhaid cael peth lliw cyn lliwio

allada
1 saws garlleg

allà dalt
1 i fyny acw (lan ’co)

allà on sigui
1 lle bynnag, ble bynnag y bo rhaid

allargada
1 allargada d’un pistola (pistol) cyrraedd

Aquest canó conseguia una allargada de 1.800 metres i arribava a llançar 125 projectils per minut

Roedd cyrraedd o fil wyth gant o fedrau i’r canon hwn, a saethai hyd at gant pump ar hugain o daflegrau bob munud / Roedd y canon hwn yn saethu pellter o fil wyth gant o fedrau, ac yn saethu hyd at gant pump ar hugain o daflegrau bob munud

allargament
1 hwyhad, hwyháu; estyn, , estyniad; ymestyn

allargar
1 hwyháu, estyn, ymestyn
2 (dilledyn) llaesu

TARDDIAD: llarg (= hir)

allargar-se
1 ymestyn
Cada vegada l’esperança de vida s’allarga més
Mae disgwyliad einioes yn hirach hirach

2 (hyd y dydd yn y gwanwyn) ymestyn

Per Cap d'Any el dia s'allarga un pam (“Ddydd Calan mae’r dydd yn ymestyn ddyrnfedd”)

Yn cyfateb i’r dywediad Cymraeg: Bydd y dydd wedi mystyn cam ceiliog erbyn y Calan.
Hefyd yn Gymraeg: Awr fawr Calan, dwy Ŵyl Eilian, tair Ŵyl Fair

De fet, la meva estació preferida és la primavera, on el dia s'allarga i cada vegada fa més bo

Mewn gwirionedd, y gwanwyn yw fy hoff dymor, pan fydd y dydd yn ymestyn, a’r tywydd yn mynd yn well ac yn well

3 allargar-se massa (araith) para yn rhy hir
Crec que m’estic allargant massa, Rw i’n meddwl fy mod yn siarad gormod

4 parháu
Els escombriaires de la comarca del Segrià van començar ahir una vaga que s’allargarà amb tota probabilitat fins dissabte vinent
Ddoe dechreuodd dynion sbwriel sir Segrià streic fydd yn ôl pob tebyg yn parháu tan ddydd Sadwrn nesaf

allargassament
1 oediad

allargassar
1 oedi

a llargs trets
1 yn y pen-draw

a llarg terme
1 (benthyciad) tymor hir

allargues
1 donar allargues a gohirio

llarg = hir

allassa
1 eirlys

allau
1 eirlithriad, ávalansh, cwymp eira
2 cyrch
3 mewnlifiad
allau immigratori mewnlifiad o fewnfudwyr

4 un allau de llaweroedd o, perth wmbredd o, llond gwlad o, pentwr mawr o

rebre ahir una allau de crítiques pel fet (de fer alguna cosa)

cael eich beirniadau’n hallt (am wneud rhywbeth) (“cael llond gwlad o feirniadaethau”)

un allau de problemes socials que cal resoldre

pentwr mawr o broblemau cymdeithasol y mae rhaid eu datrys

4 allau de gent llu mawr o bobl, crugyn o bobl, torf fawr o bobl

L’allau de gent a la nova piscina desborda les previsions

Y dorf fawr o bobl yn y pwll nofio newydd yn fwy o lawer na’r disgwyl

al·legació
1 honiad

al·legar
1 honni

al·legar ignorància (d’alguna cosa)

honni anwybodaeth (o rywbeth), ffugio nad ych chi’n gwybod (rhywbeth)

Els socialistes al·leguen que la democràcia no pot ser hereva del franquisme. El Congrés admet honorar Companys però rebutja que l’Estat demani perdó. (Avui 29 Medi 2004)

Y Sosialwyr yn honni na ellir ystyried y llywodraeth ddemocrataidd yn aer y régime Ffrancoaidd.

al·legat
1 honiad

al·legoria
1 álegori

al·legòric
1 alegorïaidd

al·legro
1 (Cerddoriaeth) allegro, yn fywiog, yn hoenus

al·legro
1 (Cerddoriaeth) allegro, darn hoenus

al·leluia
1 haleliwia

allerar
1 caniatáu

al·lèrgia
1 alergedd

-alles
1 -ion
deixalles = ysbwriel

escorialles = sorod, slàg

alletament
1 llaetha, cyfnod llaetha, llaethiad

alletar
1 llaetha

alleugeriment
1 esmwythâd, esmwytháu
2 ysgafnháu

alleugerar
1 ysgafnháu

TARDDIAD: lleuger ysgafn

alleugerir
1 ysgafnháu
2 esmwytháu
3 cyflymu’ch pas

TARDDIAD: lleuger ysgafn

alleugerir-se
1 ysgafnháu
alleugerir-se de roba rhoi dillad ysgafnach amdanoch (“eich ysgafnháu’ch hun o ddillad”)

alleujament
1 esmwythâd, esmwytháu

alleujar
1 lliniaru (poen)

allí
1 yna, yn y fan yna

alliberació
1 rhyddhâd

alliberador
1 rhyddhäwr
2 (ansoddair) rhyddhaol

alliberament
1 rhyddhâd

alliberar
1 rhyddháu = rhyddháu o’r carchar

al·licient
1 anogaeth
2 atyniad
desprovist d’al·licient anneniadol, anengar
ofereix l’al·licient de un peth o’i blaid yw...

alliçonar
1 hyfforddi, addysgu

allioli
1 saws olew olifau a garlleg

TARDDIAD: all i oli “garlleg ac olew”

allisada
1 llyfnháu, llyfnhâd
2 caboli, caboliad
3 cerydd
4 cweir, curfa
donar-li (a algú) una allissada rhoi curfa (i rywun)

allisar
1 llyfnu

TARDDIAD: llis llyfn

allitament
1 cyfnod gorweiddiog

allitar
1 allitar (algú) cadw (rhywun) yn y gwely, caethiwo (rhywun) i’w wely

allitar-se
1 cadw’r gwely, bod wedi’ch caethiwo i’ch gwely

al llarg de
1 ar hyd
2 yn ystod
al llarg dels últim cent anys yn ystod y can mlynedd diwethaf

al lluny
1 yn y pellter

allò
1 hynny = y mater
2 d’allò més tu hwnt, yn fawr iawn

M'agrada d'alló mes pensar que... Mae’n hyfryd gennyf feddwl fod...

al·lo-
1 ffurf gyfunol = gwahaniaeth, gwrthwynebedd, amrywiad
al·lomorf, al·loglot ayyb

al·logen
1 anerechiad, araeth
una llengua al·lògena iaith estron

La majoria de la població al·lògena que viu a Catalunya habiten els barris pobres

Mae’r rhan fwyaf o’r boblogaeth estron sydd yn byw yng Nghatalonia yn trigiannu yn y cymdaethogau tlawd

al·locució
1 anerechiad, araeth

al·lò de
1 y peth
No’m suporto al·lò de ¡Que viva España! Rw i’n casáu’r peth ’na ‘hir oes i Sbaen’

al·lot
1 crwt, llanc (Cataloneg yr Ynysoedd)

al·lota
1 llances (Ynysoedd Catalonia)

allotjament
1 llety
cercar allotjament chwilo am lety

allotjar
1 lletya

allotjar-se
1 lletya

al·lucinació
1 rhithweledigaeth

al·lucinador
1 rhithweledol

al·lucinar
1 rhith-weld, gweld rhithau

al·lucinògen
1 rhithbair

al·ludir
1 al·ludir a cyfeirio at
2 sentir-se al·ludit meddwl bod sylwadau wedi eu gwneud amdanoch (en enwedig rhai annhêg, sarháus, ayyb)
Diu que no ha acusat ningú, que si algú se sent aludit, és el seu problema
Mae’n dweud na chyhuddodd e neb, ac os bydd rhywun yn meddwl fod y sylwadau wedi eu cyfeirio ato fe, yna ei broblem yntau yw hynny

allumar
1 goleuo (Cataloneg Uwchfynyddol) [= encendre]

allunyament
1 pellháu, pellhâd

allunyar
1 pellháu

allunyat
1 diarffordd
polígons allunyats ystadau diwydiannol diarffordd

allunyar-se
1 mynd i ffwrdd; ymbellháu

al·lusió
1 cyfeiriad
fer al·lusió de cyfeirio at

al·lusiu
1 awgrymog, awgrymiadol

al maig
1 ym mis Mai

almanac
1 àlmanac

al març
1 ym mis Mawrth

al marge de
1 ar fin, ar gyrion, ar ymylon

al marge del govern
1 (gweithred) y tu allan i’r llywodraeth

almàssera
1 gwasg olew

Almàssera
1 trefgordd (l’Horta)
Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 58.5% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=124

Gwefan “Diari Parlem”

Almassora
1 trefgordd (la Plana Alta)
Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 53.25% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=125

Gwefan “Diari Parlem”

al mateix lloc
1 yn yr un lle

al mateix temps
1 ar yr un amser

Almatret
1 trefgordd (el Segrià)

Si pel gener no fa fred,bona collita a Almatret (Dywediad) Os nad yw hi’n oer ym mis Ionawr, [bydd] cynhaeaf da yn Almatret

Almedíxer
1 trefgordd (l’Alt Palància)
Ardal draddodiadol Gastileg ei hiaith
Enw Castileg: Almedíjar

Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 13.32% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=126

Gwefan “Diari Parlem”

Almenar
1 trefgordd (el Segrià)

Almenara
1 trefgordd (la Plana Baixa)
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=127

Gwefan “Diari Parlem”

almenys
1 o leiaf

al migdia
1 am hanner dydd
diumenge passat al migdia dydd Sul diwetha’ am hanner dydd

almirall
1 llyngesydd

almirallat
1 morlys

Almiserà
1 trefgordd (la Safor)

Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 89.87% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=128

almívar
1 surop

almogàver
1 milwr yn y Canol Oesoedd yng Nghatalonia

almoina
1 cardod
2 demanar almoina gofyn am gardod
3 viure d’almoina byw ar gardod
4 Una almoina, si us plau? Rowch chi gardod i mi?

almoiner
1 cardotyn

Almoines
1 trefgordd (la Safor)

Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 82.88% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=131

Gwefan “Diari Parlem”

almoixerif
1 [swyddog a gasglai’r rhent ar diroedd y brenin; rhingyll]

almoràvit
1 Almorafit

Almoradí
1 trefgordd (el Baix Segura)
Ardal draddodiadol Gastileg ei hiaith
Enw Castileg: Almoradí
Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 7.01% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=133

Gwefan “Diari Parlem”

almosta
1 llonnaid y dwylo ar ffurf cwpan

Almoster
1 trefgordd (el Baix Camp)

almud
1 (mesur cynhwysedd)

Almudaina
1 trefgordd (el Comtat)
Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 85.19% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg
TARDDIAD: Arabeg = y dref fach

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=134

Gwefan “Diari Parlem”

Almussafes
1 trefgordd (la Ribera Baixa)
Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 76.69% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=136

Gwefan “Diari Parlem”

alna
1 cyfelin, elinad (mesur hyd, hyd y rhagfraich rhwng elin a llaw)

al nivell de
1 estar al nivell de
bod ar yr un lefel â, bod yn gyfwerth â

al nord-est de (Gal·les)
1 yng Ngogledd-orllewin (Cymru)

al novembre
1 ym mis Tachwedd

aloc
1 gwarchwydden, gwarchlys, pren diwair (Agnus castus)

a l’octubre
1 ym mis Hydref

àloe
1 pren alwys, aloewydden, elwydden

alopècia
1 moelni, alopesia

Alòs de Balaguer
1 trefgordd (la Noguera)

alosa
1 ehedydd

alot
1 (pysgodyn) aden, asgell

Alp
1 trefgordd (la Baixa Ribagorça)

alpaca
1 alpaca

Alpens
1 trefgordd (Osona)

alpí
1 Alpaidd

alpinisme
1 mynydda, dringo mynyddoedd

alpinista
1 mynyddwr

Alpont
1 trefgordd (els Serrans)

Mewn ardal draddodiadol Gastileg ei hiaith.

Enw Castileg Alpuente
Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 18.51% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=137

Gwefan “Diari Parlem”

Alps
1 yr Alpau

al qual
1 i’r hwn
Alaior, terme al qual pertany les coves
Alaior, y dreflan y mae’r ogofau yn perthyn iddi
[“Aliaor treflan i’r hwn mae’n perthyn yr ogofáu”]

alqueria
1 fferm, ffermdy

2 elfen mewn rhai enwau lleoedd

TARDDIAD: Arabeg = tŷ

l’Alqueria d’Asnar
1 trefgordd (el Comtat)
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=139

Gwefan “Diari Parlem”

l’Alqueria de Guardamar
1 trefgordd (la Safor)

l’Alqueria de la Comtessa
1 trefgordd (la Safor)
Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 86.45% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=141

Gwefan “Diari Parlem”

les Alqueries
1 trefgordd (la Plana Baixa)
Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 74.31% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=142

Gwefan “Diari Parlem”

alquímia
1 alcemeg, álcemi

alquimista
1 alcemydd

Alsàcia
1 Alsacia

als anys ...
1 (degawd) yn y ....-au
als anys cinquanta yn y pumdegau

als... anys
1 yn... oed (oedran)
als setze anys pan oedd yn un ar bymtheg oed

al septembre
1 ym mis Medi

als voltants de
1 o gwmpas

alt.
1 = altitud

alt
1 uchel (mynydd, pren, etc)
2 (pris) uchel
3 uchel = o radd uchel
4 alt funcionari gweithiwr o’r rheng flaenaf mewn corff cyhoeddus
5 tal (person)
6 uchaf (dosbarth)
7 uchel (sŵn)
8 (cyfrifoldeb) mawr
9 bonheddig
10 passar per alt anwybyddu

alt
1 yn uchel (sain)
parlar alt siarad yn uchel
2 yn uchel
3 anar alta (cath) gwrcatha; (gast) cyna

alt
1 uchder
2 top
3 rhan uchaf
4 els alts = y llawr uchaf
5 passar per alt peidio â sylwi ar
6 alts i baixos uchafbwyntiau ac isafbwyntiau, y melys a’r chwerw, y gwych a’r gwachul, y gwych a’r gwael, treio a llenwi, codi a gostwng, llwyddo a methu
Per aquest cantant els noranta van ser una etapa amb dalts i baixos
Roedd y nawdegau yn gyfnod o uchafbwyntiau ac isafbwyntiau i’r canwr hwn

alta
1 donar d’alta gollwng o’r ysbyty
2 dogfen gollwng o’r ysbyty
3 donar-se d’alta ymuno (â chymdeithas, ayyb)

l’Alta Cerdanya
1 comarca (Gogledd Catalonia)

Altafulla
1 trefgordd (el Tarragonès)

altament
1 tra

altar
1 allor

l’Alta Ribagorça
1 comarca (Gogledd Catalonia)

altaveu
1 uchelseinydd

l’Alt Camp
1 comarca (Gogledd Catalonia)

Altea
1 trefgordd (la Marina Baixa)
Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 57.56% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=143

Gwefan “Diari Parlem”

altell
1 bryn bach

l’Alt Empordà
1 comarca (Gogledd Catalonia)

alteració
1 newid

alterar
1 newid

alterar-se
1 mynd yn ddrwg (bwyd)

altercat
1 newid

alternativa
1 dewis arall
2 no hi ha altra alternativa que nid oes yr un dewis ond...

alternativament
1 bob yn ail

altiplà
1 gwastatir uchel

l’Alt Maestrat
1 comarca (Deheubarth Gwledydd Catalonia)

l’Alt Millars
1 comarca (Deheubarth Gwledydd Catalonia)

l’Alt Palància
1 comarca (Deheubarth Gwledydd Catalonia)

l’Alt Penedès
1 comarca (Gogledd Catalonia)
a la capital de l’Alt Penedès ym mhrif dref Alt Penedès (= Vilafranca del Penedès)

altre ansoddair
1 arall
l'altra vida y byd a ddaw, y bywyd tragwyddol (“y bywyd arall”)

altre rhagenw
1 un altre = un arall, rhywun arall
2 una altra = un arall, rhywun arall
Teresa, una altra del les residents
Teresa, un arall o’r trigolion
3 altres = eraill
4 altre que ar wahân i

altre
1 d’altres
2 entre d’altres o blith eraill

l’altre dia
1 y diwrnod o’r blaen

altres anys
1 cyn eleni
Altres anys, quan els visitants marxen, hem netejat els camps
Cyn eleni, wrth i’r twristiaid adael, byddwn yn glanháu’r caeau

altres vegades
1 ar achlysuron eraill

altri
1 rhai eraill = pobl eraill
cobejar el bé d’altri
chwennych eiddo rhai eraill
2 d’altri rhai eraill = pobl eraill

altruisme
1 anhunanoldeb, allgaredd, allgarwch

altruista
1 allgarwr, un anhunanol
2 (ansoddair) anhunaol, allgarol, allgar

altura
1 uchder
No està a l’altura del temps Mae e ar ôl yr oes
2 a l’altura de (lleoliad ar heol) yn
L’únic ocupant d’un camió va morir a l’acte després que el vehicle bolqués quan circulava pel quilòmetre 19 de la carretera B-20, a l’altura de Santa Coloma de Gramanet (El Punt 2004-01-15)
Bu farw gyrrwr lorri oedd ar ei ben ei hun (“ ‘unig ddeiliad’ lorri, yr unig un mewn lorri”) yn y fan ar lle ar ôl i’w gerbyd (“i’r cerbyd”) ymoelyd pan elai wrth ddarn cilomédr 19 o’r heol B-20, yn Santa Coloma de Gramanet

Altura
1 trefgordd (l’Alt Palància)
Mewn ardal draddodiadol Gastileg ei hiaith.
Enw Castileg: Altura

Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 22.19% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg

http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=145

Gwefan “Diari Parlem”

l’Alt Urgell
1 comarca (Gogledd Catalonia)

l’Alt Vinalopó
1 comarca (Gogledd Catalonia)

alum
1 alwm

alumini
1 alwminiwm

alumnat
1 l’alumnat (ysgol) y disgyblion, y myfyrwyr

alumne
1 myfyriwr

alvèol
1 alfeolws
2 (dant) soced

alveolar
1 alfeolaidd

alvernès
1 yn perthyn i Alverna (Ocsitània)

alvocat
1 avocado

alzina
1 (Quercus ilex) derwen anwyw
2 Alzina cyfenw - hefyd yn y ffurfiau Alcina, Alsina, Ausina; Olcina, Oncina, Olzina, Olsina).
Ffurfiau bachigol: Alzinella, Alzinellas, Olzinelles
Enwau eraill: Alzinet = lle derw anwyw (-et = olddodiad, yn cyfateb i’r gymraeg -og o ran ystyr - lle mae rhyw blanhigyn yn doreithiog)
Alzinagròs - derwen anwyw fawr
O’r Lladin ilicina (Quercus ilex)

alzina surera
1 (Quercus suber) derwen gorc

alzinar
1 coed derw anwyw

alzineta
1 (Teucrium) derwlys, derlys, derllys, derwen y ddaear

Alzira
1 trefgordd (la Ribera Alta)
Yn ôl cyfrifiad 2001, mae 71.78% o’r trigolion yn gallu siarad Catalaneg
http://www.diariparlem.com/modules.php?name=Sections&op=viewarticle&artid=148

Gwefan “Diari Parlem”

Ble’r wyf i? Yr ych chi’n ymwéld ag un o dudalennau’r Gwefan "CYMRU-CATALONIA"
On sóc? Esteu visitant una pàgina de la Web "CYMRU-CATALONIA" (= Gal·les-Catalunya)
Weø(r) àm ai? Yuu àa(r) vízïting ø peij fròm dhø "CYMRU-CATALONIA" (= Weilz-Katølóuniø) Wébsait
Where am I? You are visiting a page from the "CYMRU-CATALONIA" (= Wales-Catalonia) Website

CYMRU-CATALONIA

prawf allweddeiriau: catalzinar, catagremunt, catagafar